2024 / 1 / 5
ཁ་སང་མའེ་ཨར་ཏུན་·ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་གྱི་《ཨ་རིའི་དངུལ་ལོར་ལོ་རྒྱུས་（1868ལོ་ནས་1964ལོའི་བར་）》ཞེས་པའི་སྤུས་ལེགས་སློབ་གྲྭའི་པར་གཞི་བཀླགས་ཚར་ཙམ་ཡིན་པ་དང་།པེ་ཅིན་སློབ་ཆེན་གྱི་དཔེ་སྐྲུན་ཁང་གིས་པར་དུ་བསྐྲུན།
དོན་དངོས་སུ་གསུང་རྩོམ་འདི་ཕལ་ཆེར་གཟའ་འཁོར་གསུམ་གྱི་སྔོན་ནས་ཀློག་འགོ་བརྩམས་ཡོད་མོད།འོན་ཀྱང་དེའི་ཁྲོད་དུ་དོན་དག་ཅུང་མང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་རྒྱུན་ཆད་པ་རེད། སྟབས་ལེགས་པ་ཞིག་ལ་དང་ཐོག་ནས་ཡིད་སྨོན་པའི་ཉམས་དང་བཅས་ཏེ་སློབ་སྦྱོང་བྱས་ཤིང་།ནན་ཏན་གྱིས་དཔེ་ཀློག་ཟིན་བྲིས་བཀོད་པས།ད་གཟོད་དཔེ་ཀློག་གི་རིག་ལམ་ཆད་དུ་བཅུག འདི་བཀླགས་རྗེས་ཀྱི་ཚོར་སྣང་དང་པོ་ནི་མིང་ངོ་མ་ཡིན་ཞིང་།བློ་སྒོ་མང་པོ་ཕྱེ་ཡོད་པ་མ་ཟད།ངས་ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་གྱི་རིག་གནས་བརྩོན་ཞིབ་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས་ལ་གུས་བཀུར་ཞུ་གི་ཡོད། གལ་ཏེ་ང་ནི་དཔལ་འབྱོར་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་མཁན་མཁས་དབང་ཞིག་ཡིན་ན།ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་གྱི་བསམ་ཕྱོགས་དང་བསྟུན་ནས་ཀྲུང་གོའི་དངུལ་ལོར་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་ཐད་འདྲ་བཤུས་བྱས་ཚེ།ཀློག་རིན་ཡོད་པའི་བརྩམས་ཆོས་ཤིག་ཀྱང་ཐོན་སྲིད།
《ཨ་རིའི་དངུལ་ལོར་ལོ་རྒྱུས་（1868ལོ་ནས་1964ལོའི་བར་）》ཞེས་པའི་རྩོམ་ཡིག་དེའི་མིང་ལ་དངུལ་ལོར་ལོ་རྒྱུས་གཙོ་རྐང་དུ་བྱས་པ་དང་།དངུལ་ལོར་གསོག་འཇོག་དེ་ཞིབ་འཇུག་བྱ་གཞིར་བྱས་ནས་1867ལོ་ནས་1960ལོའི་བར་གྱི་ཨ་རིའི་དུས་རབས་གཅིག་ཙམ་གྱི་དངུལ་ལོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་།དངུལ་ལོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་ཨ་རིའི་དཔལ་འབྱོར་དང་ཆབ་སྲིད་ཀྱི་དོན་ཆེན་ཕན་ཚུན་ཤུགས་རྐྱེན་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱས་པ་རེད། དཔེ་དེབ་དེའི་མིང་ལ་ཨ་རིའི་དངུལ་ལོར་ལོ་རྒྱུས་ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད།དོན་དངོས་ཐོག་དེའི་ནང་ད་དུང་ཨ་རིའི་དཔལ་འབྱོར་ཉམས་ཉེན་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དང་།ཨ་རིའི་དངུལ་རྩའི་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས།ཨ་རིའི་འཛམ་གླིང་དམག་ཆེན་དང་པོ་དང་དེ་བཞིན་འཛམ་གླིང་དམག་ཆེན་གཉིས་པའི་ནང་གི་དཔལ་འབྱོར་ཐབས་ཇུས་སོགས་ཀྱི་ནང་དོན་བཀོད་ཡོད། པའོ་ལུའོ་ཅུང་མང་བས།དཔལ་འབྱོར་ཉམས་ཉེན་དང་ཨ་རིའི་དངུལ་རྩའི་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་སྐོར་གྱི་ཆ་དེ་ཞིབ་ཅིང་ཕྲ་བ་ཞིག་མིན། དེར་བརྟེན།གལ་ཏེ་ཨ་རིའི་དཔལ་འབྱོར་ཉམས་ཉེན་ལ་སྤྲོ་བ་ཡོད་ན།ངས་ཚང་མར་ཀེ་ལིན་སི་ཕན་གྱིས་བརྩམས་པའི་《དར་རྒྱས་དང་ཉམས་རྒུད་》ཞེས་པ་དེ་བལྟ་རུ་འཇུག་རྒྱུ་ཡིན། ཨ་རིའི་དངུལ་ཁང་གི་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་ཐད་ངས་ཚང་མར་ཝུའེ་ལན་ཀེ་ལེ་ཏེས་བརྩམས་པའི《ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་གསོག་འཇོག་ཨུ་ལྷན》ཞེས་པ་ལྟ་རྒྱུ་འོས་སྦྱོར་བྱས་པ་ཡིན། དེབ་དེ་གཉིས་དང་དེའི་འབྲེལ་ཡོད་ཀྱི་ནང་དོན་ནི་ཨ་རིའི་དངུལ་ལོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་གོ་བ་ལེན་རྒྱུར་ཕན་ཐོགས་ཡོད་པས་རྒྱབ་ལྗོངས་ཀྱི་ཤེས་བྱ་ཞིག་ཡིན་པའི་ངོས་ནས་ཤེས་རྟོགས་བྱེད་དགོས་ངེས་རེད།
《ཨ་རིའི་དངུལ་ལོར་ལོ་རྒྱུས（1868ལོ་ནས་1964ལོའི་བར）ཀྱི་ནང་དོན་རྒྱ་ཆེ་ཞིང་།ཀློག་པ་པོ་རྣམས་ཀྱིས་གཙོ་རྐང་འཛིན་མི་ཐུབ་མོད།འོན་ཀྱང་ཧ་ཅང་སྟབས་བདེ་ཞིག་རེད།ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་གྱིས་ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ཡིད་ཆེས་（ཡང་ན་སྔོན་དཔག་ཡིན་པ）དང་དངུལ་ལོར་གསོག་འཇོག་དང་དེ་བཞིན་དེའི་འགྱུར་ལྡོག་ལ་ཤུགས་རྐྱེན་ཐེབས་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གསུམ་ལ་དམིགས་ཏེ་རྒྱས་བཤད་བྱས་པ་རེད།（རྨང་གཞིའི་དངུལ་ལོར་གྱི་གྲངས་འབོར་དང་།དངུལ་བུན་དང་གྲབས་དངུལ་གྱི་བསྡུར་ཚད།དངུལ་བུན་དང་དངུལ་ལོར་གྱི་བསྡུར་ཚད།） དངུལ་ལོར་གསོག་ཚད་རྒྱས་བཤད་བྱེད་པ་དང་ཆབས་ཅིག་དངུལ་ལོར་འགྲེམས་ཐལ་ཤོར་བའི་ཆུ་ཚད་དང་།དོན་དངོས་ཡོང་འབབ།དོན་དངོས་ཐོག་ཐོན་སྐྱེད་བྱས་པ་སོགས་ཀྱི་ཐ་སྙད་ནང་འདྲེན་བྱས་པར་བརྟེན་འགྱུར་ཚད་མང་པོའི་ཁྲོད་ནས་ཁོང་ཚོ་དང་དངུལ་ལོར་གསོག་ཚད་དབར་གྱི་འབྲེལ་བ་རྙེད་ཐུབ་རེ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། ཡིད་ཕངས་བ་ཞིག་ལ་དཔེ་དེབ་ཡོངས་ཀྱི་མཇུག་ཏུ་སླེབས་དུས།ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་ལ་ཐོབ་པའི་བསྡོམས་ཚིག་ནི་དངུལ་ལོར་གསོག་ཚད་ནི་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་ཡིད་ཆེས་དང་འབྲེལ་བ་ཡོད་པ་དང་།དེ་ནས་ད་གཟོད་འགྱུར་ཚད་གསུམ་པོ་དེ་ཡིན་ཞིང་།རིན་གོང་གི་ཆུ་ཚད་དང་།ཡོང་འབབ་དངོས་སོགས་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་ཅུང་ཆུང་ཞིང་གཏན་འཁེལ་མེད་པ་དང་།ཐ་ན་ཁོང་ཚོའི་བར་གྱི་འབྲེལ་བ་དེ་ཡང་དག་པའི་སྒོ་ནས་རྩིས་རྒྱག་བྱེད་ཐབས་མེད་པ་རེད།
ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་གྱིས་དཔེ་དེབ་འདི་བརྒྱུད་ནས་དངུལ་ལོར་གྱི་སྲིད་ཇུས་ཀྱིས་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་དཔལ་འབྱོར་འཁོར་སྐྱོད་ལ་ཐེབས་པའི་ཤུགས་རྐྱེན་ཟབ་མོ་དང་།ལྷག་པར་དུ་དངུལ་ལོར་གྱིས་དཔལ་འབྱོར་འཁོར་ཡུན་གཏན་འཇགས་ཁྲོད་དུ་བཟུང་བའི་གོ་གནས་གལ་ཆེན་ར་སྤྲོད་བྱས་ཡོད། རྣམ་བཤད་དེ་རིགས་ཀྱིས་ར་སྤྲོད་བྱས་པ་མ་ཟད།ད་དུང་ཚོད་དཔག་གིས་རིགས་པས་དཔྱད་ཀྱི་ཡོད་མོད།འོན་ཀྱང་རིགས་པས་དཔག་པའི་བྱ་བ་དེ་ཉིད་ལ་རྩོད་པ་ཅུང་ཡོད།གང་ལགས་ཤེ་ན།དེ་ནི་དཔལ་འབྱོར་དེ་ཉིད་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཧ་ཅང་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་དང་།གལ་སྲིད་སྔོན་འགྲོའི་ཆ་རྐྱེན་ལ་འགྱུར་ལྡོག་བྱུང་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཡོད་ཚད་ཀྱང་དེ་དང་བསྟུན་ནས་འགྱུར་ལྡོག་ཡོང་སྲིད་མོད།འོན་ཀྱང་ང་ཚོར་ཞུགས་གྲངས་ཚང་མར་དོན་དངོས་དང་མཐུན་པའི་ཚོད་དཔག་བྱེད་པའི་ནུས་པ་མེད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་རེད། གང་ལྟར་བྱས་ཀྱང་ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་གྱི་གསུང་རྩོམ་དེ་ནི་རླབས་ཆེན་ཞིག་རེད།ཁོང་གིས་དངུལ་ལོར་གྱི་ཟུར་ཚད་ཐོག་ནས་དཔལ་འབྱོར་ཉམས་ཉེན་དང་དེ་བཞིན་དུས་འཁོར་ལ་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་པའི་སྒོ་མོ་ཕྱེ་བ་དཔེར་ན།དཔེ་དེབ་ནང་གི་1929ལོ་ནས་1933ལོའི་བར་གྱི་ཉམས་རྒུད་ཆེན་པོ་སྐོར་གྱི་དབྱེ་ཞིབ་དང་འགྲེལ་བཤད་གནང་བ་དེས་མི་རྣམས་ཀྱི་དེ་སྔོན་གྱི་ངོས་འཛིན་ལ་འགྱུར་ལྡོག་ཕྱིན་ཡོད།
《ཨ་རིའི་དངུལ་ལོར་ལོ་རྒྱུས（1868ལོ་ནས་1966ལོའི་བར）》ནི་ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་གྱི་ཚབ་མཚོན་བརྩམས་ཆོས་ཤིག་ཡིན་ལ་དངུལ་ལོར་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་མཆོག་གྱུར་བུམ་པ་ཞིག་ཀྱང་ཡིན་པས་དཔལ་འབྱོར་རིག་པར་དགའ་པོ་བྱེད་མཁན་ཚང་མས་ནན་ཏན་ངང་ལྟ་ཀློག་བྱེད་རིན་ཡོད་པ་ཞིག་རེད།