2024 / 1 / 5
ཉེ་ཆར་ཕེང་ཤིང་ཐིང་གི《མ་རྩས་ལོ་5000སྟེ།མ་རྩའི་སྒྲིག་ལམ་ཇི་ལྟར་བྱས་ནས་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཤེས་དཔལ་གཏོད་དགོས》ཞེས་པ་བཀླགས་ཤིང་།དེ་ནི་ཅུང་མྱུར་བའི་མ་རྩའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་གསུང་རྩོམ་ཞིག་རེད། གང་ལགས་ཤེ་ན།དངུལ་ལོར་དང་དངུལ་རྩའི་སྐོར་གྱི་ལོ་རྒྱུས་དཔེ་དེབ་དེ་མཐོ་ཙམ་གྱི་ཟུར་ཚད་ཐོག་ནས་མིའི་རིགས་ཀྱི་ལོ་ངོ་ལྔ་སྟོང་གི་ལོ་རྒྱུས་དང་།ཆོས་ལུགས།དམག་འཁྲུགརིག་གནས།དཔལ་འབྱོར་སོགས་ཀྱི་དར་སྐུད་བཙིར་ནས་མཐའ་མར་ཤོག་ངོས་300ལྷག་ཙམ་ལས་མེད་པའི་ལེ་ཚན་ཐོག་ནས་དངུལ་ལོར་དང་དངུལ་རྩའི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་གླེང་མཁན་ཆེས་མང་ཆེ་བས་ཤེས་རྟོགས་ཐུབ་པས་རེད། རིག་ཚན་མང་པོར་གོ་བ་གཏིང་ཟབ་ལེན་པ་དང་བྱང་ཆུབ་པ་བྱེད་པ་ཕུད།སྐད་ཡིག་དང་རྩོམ་འབྲི་བའི་ཡོན་ཚད་ཀྱིས་ཀྱང་དཔེ་དེབ་དེའི་ངོ་མཚར་ལ་ནུས་པ་ཆེན་པོ་ཐོན་ཡོད། གོ་བདེ་བའི་དཔེ་ཞིག་གི་ཐོག་ནས་ངས་དཔེ་དེབ་འདི་ངོ་སྤྲོད་བྱས་པ་ནི་དཔེ་དེབ་འདི་དངུལ་ལོར་དང་དངུལ་རྩའི་སྐོར་གྱི་《ལོ་ངོ་བཅོ་ལྔ》ཞེས་པ་དེ་རེད།
དེབ་འདི་ཁྱོན་བསྡོམས་ཁག་གསུམ་ལ་ཕྱེ་ཡོད་ཅིང་།དུས་རབས་བར་མའི་སྔོན་དང་མ་རྩ་རིང་ལུགས་ཀྱི་མྱུ་གུ་དང་།བཟོ་ལས་ཅན་གྱི་ད་ལྟའི་བར་སོ་སོར་ཕྱེ་ཡོད།དེའི་ནང་གི་ཁག་སྔོན་མ་གཉིས་སྔར་ལས་ངོ་མཚར་ཆེ་ཞིང་།རྩོད་པ་ཡང་ཉུང་།དེའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་ཅུང་རིང་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཉིད་ཅུང་རབ་རིབ་ཡིན་པས།རྩོམ་སྒྲིག་བྱེད་པར་ལྷག་ཏུ་འཚམ་པའི་སྙན་ངག་གི་ཉམས་ཤིག་རེད། གྲུབ་ཆ་གསུམ་པ་དེ་ང་ཚོ་དང་དེ་བས་ཉེ་བཅར་ཐུབ་པ་དང་ལྷག་པར་དུ་ལོ་བརྒྱ་ཙམ་གྱི་ལོ་རྒྱུས་ལ་ཚང་མས་དེ་བས་རྒྱུས་མངའ་ཡོད།དེར་བརྟེན་མི་ཚང་མའི་འགྲེལ་བཤད་ཀྱང་དེ་བས་མང་བ་ཡོད།དེས་སྙན་ངག་གི་ཉམས་འགྱུར་འབྲི་རྒྱུར་དཀའ་ངལ་འཕྲད་ཀྱི་ཡོད།མང་དྲགས་ཚེ་འཕྲེད་ཆགས་གླིང་གི་ཟུར་ཚད་ཐོག་ནས་ལྟ་བའི་གནད་དོན་ཐོན་ནས་ལྟ་བ་མི་མཐུན་པ་ཡོང་རྒྱུ་ནི་ལྡོག་ཐབས་མེད་པ་ཞིག་རེད་ཅེས་བཤད་པ་རེད། སྔོན་གྱི་ཁག་དེ་གཉིས་ལ་ཕལ་ཆེར་མི་མཐུན་པའི་ཆ་ཅི་ཡང་མེད་པས། ཁག་གསུམ་པ་ནི།ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་བར་ཐག་ཆེ་དྲགས་པའི་རྐྱེན་གྱིས།གལ་ཏེ་དུས་རབས་བར་མ་དང་དེའི་སྔ་གཞུག་གི་འཛམ་གླིང་གི་ལོ་རྒྱུས་དང་།ཆོས་ལུགས།དཔལ་འབྱོར།རིག་གནས་བཅས་ལ་འཕོ་འགྱུར་ཆེན་པོ་བྱུང་བ་ཤེས་རྟོགས་དང་ཤེས་རྟོགས་བྱེད་རྒྱུ་མ་འདང་ན།འདིའི་ནང་དོན་ལ་གོ་བ་ལེན་རྒྱུ་དེ་ཕྱོགས་འགལ་འབྱུང་སླ་བ་རེད། དུས་སྐབས་དེའི་རིང་ལ་ཀྲུང་གོའི་ལོ་རྒྱུས་དང་མཐུན་པ་ཞིག་རེད།ངའི་སེམས་ལ་ཧན་མ་ཤར་གོང་དང་།ཧན་ནས་སུང་གོཡོན་ནས་མི་སེར་རྒྱལ་ཁབ་བར་བཅས་སུ་དབྱེ་བ་འབྱེད་དགོས་བསམ་གྱི་འདུགསྤྱི་མཐུན་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་སྐོར་ལ་དཔེ་དེབ་འདི་ཀློག་ཐུབ་མཁན་ཚང་ན་ཚང་མ་འཛོམས་ཡོད་པས་དམིགས་སུ་བཀར་ནས་ནན་བཤད་བྱེད་མི་དགོས།
ཀྲུང་གོས་སུང་ཙི་ཝུན་ལ་ཆབ་སྲིད་དང་།དཔལ་འབྱོར།ལག་རྩལ་བཅས་ཀྱི་ཁྱབ་ཁོངས་གང་ཞིག་ཡིན་རུང་ཚང་མ་འཛམ་གླིང་གི་མདུན་གྲལ་དུ་སླེབས་ཡོད་མོད།འོན་ཀྱང་ཡོན་ནས་འགོ་ཚུགས་རྒྱུ་ནི་ཁ་ཕྱོགས་སྒྱུར་མཚམས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་།ཕྱོགས་ཡོངས་ནས་མྱུར་ཚད་ཆག་པ་དང་།མིང་རྒྱལ་རབས་དང་ཀྲེང་ཧོ་ནུབ་ཕྱོགས་སུ་བསྐྱོད་རྗེས་ཕྱི་སྒོ་བཀག་ནས་དཔལ་འབྱོར་དང་ལག་རྩལ་རྦད་དེ་འཕེལ་མེད་རང་སོར་གནས་པ་མ་ཟད།ཐ་ན་ལྟག་ལོག་རྒྱག་གི་ཡོད། འོན་ཀྱང་སྐབས་དེའི་ཡོ་རོབ་གླིང་ནི་རིག་རྩལ་བསྐྱར་དར་བརྒྱུད་བཞིན་ཡོད་ཅིང་།བསམ་བློ་དང་།རིག་གནས།འགྲོ་བ་མིའི་ཐོབ་ཐང་བཅས་ཚང་མ་མུན་ནག་གི་དུས་རབས་བར་མའི་ལྷ་དབང་ཁྲོད་ནས་ཐར་ཏེ་རང་དབང་གིས་དཔལ་འབྱོར་དང་།རིག་གནས།ལག་རྩལ་བཅས་ཐུན་མོང་དུ་དར་རྒྱས་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་བཏང་བས།ཡོ་རོབ་གླིང་དེ་ནས་བཟུང་འཛམ་གླིང་གི་གཙོ་ཁྲིད་དུ་གྱུར་ཡོད། ཡོ་རོབ་ནང་ཁུལ་དུ་ཅུན་ཧྲེ་ཐན་ཏིང་པའོ་ལྷུང་རྗེས་ཡོ་རོབ་ལྟེ་གནས་དེ་དབྱི་ཐ་ལི་དང་།སི་ཕེན།ཧོ་ལན།ཧྥ་རན་སེ།དབྱིན་ཇི་བཅས་སུ་བརྒྱུད་སྤྲོད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་མཐར་ཡོ་རོབ་ཀྱི་མི་སེར་སྤེལ་ཡུལ་གྱི“ཨ་མེ་རི་ཁ”ཡིས་མཐའ་མའི་འབྲས་བུ་གཡོ་ལེན་བྱས་ཡོད།གང་ལགས་ཤེ་ན།ཡོ་རོབ་ཀྱི་ནང་ཁུལ་དུ་འཐབ་རེས་བྱས་ནས་མ་རྩ་དང་།ལག་རྩལ།ཤེས་ལྡན་པ་བཅས་ཚང་མ་ཡོ་རོབ་ནས་ཨ་རིར་གནས་སྤོས་བྱས་ཏེ་ཨ་རི་འདི་ཉིད་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་པའི་དུས་མཇུག་ཏུ་བཟོ་ལས་དང་དངུལ་རྩའི་ཐོག་ནས་དབྱིན་ཇི་ལས་སྒོ་ཀུན་ནས་མདུན་གྲལ་དུ་སླེབས་པ་དང་འཛམ་གླིང་དམག་ཆེན་དང་པོའི་རྗེས་ཨ་རི་འདི་ཉིད་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་དཔལ་འབྱོར་ལྟེ་གནས་སུ་གྱུར་ཡོད་པས་རེད། 1944ལོར་པུའུ་ལེ་ཏུན་ནགས་ཚལ་མ་ལག་བཙུགས་པ་དང་།ཨ་མེ་རི་ཁ་ནི་འཛམ་གླིང་གི་ཀྲུང་དབྱང་དངུལ་ཁང་དུ་གྱུར་ནས་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ལ་ཡིད་རྟོན་དང་རིན་གོང་གཏན་འབེབས་འདོན་སྤྲོད་བྱས། 1971ལོར་པུའུ་ལེ་ཏུན་ནགས་ཚལ་མ་ལག་ཐོར་ཞིག་ཏུ་སོང་མོད།འོན་ཀྱང་དེས་ཨ་རིའི་དཔལ་འབྱོར་རྩ་གཏོར་བཏང་མེད་པར་མ་ཟད།དེ་ལས་ལྡོག་སྟེ་ཨ་སྒོར་ནི་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་ཡིད་རྟོན་དངུལ་ལོར་དུ་གྱུར་ནས་གསེར་དངུལ་གྱི་ཚབ་བྱས་ཏེ་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་དངུལ་ལོར་བརྟན་ཤོས་སུ་གྱུར་པ་རེད།དེ་ནས་བཟུང་ཨ་མེ་རི་ཁས་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ནས་དངུལ་སྒོར་ལུགས་མའི་དཔྱ་ཁྲལ་བསྡུ་འགོ་བརྩམས་པ་རེད།
དངུལ་རྩ་ནི་དཔལ་འབྱོར་གྱི་ཆ་ཤས་ཤིག་ཡིན་པ་དང་།དཔལ་འབྱོར་ནི་ཆབ་སྲིད་དང་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་རང་ཚུགས་སུ་གནས་མི་ཐུབ་པའི་དབང་གིས་དངུལ་རྩའི་ལོ་རྒྱུས་དེ་ཡང་ཚད་སྣ་གཅིག་ཡིན་པའི་འཛམ་གླིང་གི་ལོ་རྒྱུས་ཤིག་རེད། ཀྲུང་གོ་འདི་ཉིད་རང་ཉིད་ཀྱི་ཆབ་སྲིད་དང་རིག་གནས་བརྟན་པོ་དང་རྒྱུན་འཛིན་ཐུབ་ནས་ཞིང་ལས་དང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་མདུན་གྲལ་དུ་སླེབས་ཡོད་ལ།བརྟན་ལྷིང་དང་ཡང་མཉམ་དུ་གནས་པས་རིག་རྩལ་བསྐྱར་དར་གྱི་འཕོ་འགྱུར་ཁྲོད་རྗེས་ལུས་ཐེབས་པ་མ་ཟད།མཐར་རྙིང་ཞེན་དང་རྗེས་ལུས་ཐེབས་པའི་དབང་གིས་རྡུང་རྡེག་ཕོག་གི་ཡོད། བདེ་སྐྱིད་ཀྱི་ཆག་སྒོ་ནི་རྩོད་སྒྲུབ་གཅིག་གྱུར་ཡིན་ཞིང་།དཔལ་འབྱོར་ལ་མཚོན་ནའང་དེ་ལྟར་ཡིན་ལ།ཡུན་རིང་བརྟན་ལྷིང་བྱུང་ན་དཔལ་འབྱོར་དངོས་ཚན་གྱི་ནང་ཟད་འཕར་སྣོན་ཡོང་རྒྱུ་དང་།དེ་ལས་ལས་ཆོད་ཆུང་དུ་འགྲོ་རྒྱུ་རེད།དེ་ནི་ཁྲོབ་འཕར་སྣོན་ཡོང་རྒྱུ་དེ་རེད། གལ་ཏེ་ཆབ་སྲིད་བརྟན་པོ་རང་མེད་པ་དང་།རིག་གནས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ཡོད་པ།དཔལ་འབྱོར་དེ་རྒྱལ་ཁབ་བམ་ཡང་ན་རྒྱུ་ནོར་ཚོགས་པའི་སྒེར་སྡེམ་དུ་གྱུར་མེད་ན།ཁྲོབ་ཚད་ངེས་ཅན་ཞིག་ཏུ་འཕར་སྐབས་འཕོ་འགྱུར་ཡོང་ངེས་ཡིན་པས།ལམ་ལུགས་གསར་པ་དེ་ཆེས་འཚམ་ཤོས་ཀྱི་གྲུབ་ཚུལ་ལྟར་དཔལ་འབྱོར་དང་བསྐྱར་དུ་འཚམ་ངེས་རེད། འོན་ཀྱང་ཆབ་སྲིད་དང་།རིག་གནས།དཔལ་འབྱོར་བཅས་ཀྱི་མ་དཔེ་སྟོབས་ལྡན་དུ་གྱུར་སྐབས།རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཁྲོབ་འཕར་སྣོན་བྱུང་བའི་བཟོད་སྒོམ་གྱི་ཚད་དེ་བསྟུན་གྱིས་ཇེ་མཐོར་སོང་བ་དང་།བཅོས་བསྒྱུར་ཡང་དུས་ཡུན་རིང་པོར་བྱུང་མ་ཐུབ་པ་རེད།དེ་ནི་ཡོན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་ཆིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་མཇུག་ཏུ་ཀྲུང་གོའི་དཔལ་འབྱོར་རྗེས་ལུས་ཐེབས་པའི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཁ་ཤས་རེད། ཡོ་རོབ་ཀྱི་ཟིང་ཆ་ལས་གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་ཀྱི་འཕོ་འགྱུར་བྱུང་བ་དང་།འཕོ་འགྱུར་བྱུང་བའི་གསོག་འཇོག་ནི་དཔལ་འབྱོར་བྱ་འཕུར་བ་ལྟར་གོང་འཕེལ་བྱུང་བ་དེ་རེད།
གོང་དུ་བཤད་པའི་སྐད་ཆ་འདིར་རྩོད་གླེང་ཡོད་འོས་ཏེ།《མ་རྩའི་ལོ་ངོ་5000སྟེ།མ་རྩའི་སྒྲིག་ལམ་ཇི་ལྟར་བཟོ་དགོས་》ཞེས་པའི་ཁག་གསུམ་པར་ཡང་རྩོད་གླེང་ཡོད། འོན་ཀྱང་ལྟ་ཚུལ་ཐད་ཀྱི་རྩོད་གླེང་གིས་དཔེ་དེབ་གཅིག་ནི་བཟང་ངན་གང་ཡིན་པ་ཐག་གཅོད་མི་ཐུབ་པ་དང་།རང་གི་ལྟ་ཚུལ་མེད་པའི་དཔེ་དེབ་གཅིག་ནི་དངོས་གནས་འཚོ་བཅུད་མེད་པ་རེད། དེའི་ཕྱིར།ངས་བལྟས་ན།དཔེ་ཆ་འདི་ནི་ནན་ཏན་གྱིས་ཀློག་རིན་ཡོད་པའི་དངུལ་རྩའི་ལོ་རྒྱུས་ཤིག་ཡིན་ལ།ཀྲུང་གོའི་རྩོམ་པ་པོ་ཞིག་ཡིན་པའི་ཆ་ནས།དེ་ནི་ཧ་ཅང་རྩ་ཆེན་ཞིག་ཡིན།གང་ལྟར་ཀྲུང་གོའི་མིས་དཔལ་འབྱོར་ཁྱབ་ཁོངས་སུ་བྱས་རྗེས་བཞག་པ་ཉུང་དྲགས་པ་དང་།ཀློག་རིན་ཡོད་པའི་བརྩམས་ཆོས་ཀྱང་ཉུང་དྲགས་པ་རེད།
གཤམ་ལ་ངས་ནང་དོན་ཁག་གཉིས་སྦྱར་ཏེ་ཚང་མས་དེབ་འདིའི་ནང་དོན་རགས་ཙམ་ཤེས་རྟོགས་བྱེད་བདེ་པོ་ཡོང་བ་བྱེད་ཀྱི་ཡིན། ཁག་དང་པོ་ནི་དེབ་འདིའི་གླེང་གཞི་དང་ཁག་གཉིས་པ་ནི་དེབ་འདིའི་དཀར་ཆག་རེད།
མ་དངུལ་ནི་མ་རྩ་མིན། མ་དངུལ་གནས་པའི་དམིགས་ཡུལ་གཙོ་བོ་ནི་གཏོང་སྤྲོད་བྱེད་པའམ་ཡང་ན་རིན་ཐང་གསོག་ཉར་དང་བརྗེ་རེས་ཀྱི་མཚམས་སྦྱོར་ཞིག་ཡིན། མ་རྩའི་དམིགས་ཡུལ་ནི་རིན་ཐང་ལྷག་མ་འཐོབ་པའི་ཆེད་དུ་རེད། དོན་དངོས་སུ་མ་རྩ་ག་དུས་ཡིན་རུང་དངོས་པོ་ངེས་ཅན་ཞིག་སྟེ་དཔེར་ན་དངུལ་ལོར་དང་།སྒྲིག་ཆས།ཚོང་ཟོག་སོགས་ལྟ་བུར་མཚོན་གྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་དངོས་པོ་དེ་དག་ནི་མ་རྩ་མ་ཡིན་པར།སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འབྲེལ་བ་ངེས་ཅན་ཁོ་ནའི་འོགདངོས་པོ་དེ་དག་འཕར་སྣོན་ཡོང་རྒྱུ་དམིགས་ཡུལ་དུ་འཛིན་པའི་ཐོན་སྐྱེད་བྱེད་སྒོ་སྤེལ་བར་སྤྱད་པ་སྟེ།གསལ་པོར་བཤད་ན་རིན་ཐང་ལྷག་མ་ཡོང་བའི་བྱེད་ཐབས་སུ་གྱུར་ཚེ།དེ་ད་གཟོད་མ་རྩ་རུ་གྱུར་པ་རེད། མ་རྩ་གྲུབ་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནི་མ་དངུལ་དང་རྒྱུ་ནོར་ཐོན་སྐྱེད་རང་བཞིན་གྱི་མ་དངུལ་དུ་བསྒྱུར་བའི་བརྒྱུད་རིམ་ཞིག་ཡིན།
དེང་རབས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཐོག་ནས་མ་རྩ་གྲུབ་པར་ནང་དོན་སྔར་ལས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པོ་ལྡན་ཡོད།དེ་ནི་སྤྱིར་བཏང་དུ་དཔལ་འབྱོར་རྗེས་ལུས་ཐེབས་པའི་རྒྱལ་ཁབ་བམ་ས་ཁུལ་ཞིག་གིས་ཇི་ལྟར་བྱས་ནས་འདང་ངེས་གྲབས་གསོག་དང་།དཔལ་འབྱོར་འཕུར་སྐྱོད་དང་དེང་རབས་ཅན་མངོན་འགྱུར་བྱེད་པའི་ཐོག་མའི་མ་རྩ་ལ་ཟེར། ཡ་ཏང་·སི་སྨིས་བཏོན་དོན།མ་རྩ་གསོག་འཇོག་དང་དཔལ་འབྱོར་འཕར་སྣོན་གཉིས་མཐུན་སྡུར་དུ་གྲུབ་ཡོད། མར་ཁེ་སིས《མ་རྩའི་རྣམ་བཤད》ནང་དུ།“གལ་ཏེ་ངེས་པར་དུ་གསོག་འཇོག་བྱས་ནས་མ་རྩ་རྐྱང་པ་ཁ་ཤས་འཕར་སྣོན་ཡོང་བར་སྒུག་དགོས་པ་དང་།ལྕགས་ལམ་བཟོ་ཐུབ་པའི་ཚད་དུ་སླེབས་པར་སྒུག་དགོས་ན།ད་ལྟའི་བར་འཛམ་གླིང་ཐོག་ཏུ་ད་དུང་ལྕགས་ལམ་མེད།འོན་ཀྱང་གཅིག་བསྡུས་ཀྱིས་མ་རྐང་ཀུང་སི་བརྒྱུད་དེ་ཡུད་ཙམ་ཞིག་གི་ནང་དུ་དོན་དག་འདི་ལེགས་གྲུབ་བྱུང་བ་རེད”ཅེས་བསྟན་ཡོད། འཕེལ་རྒྱས་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་བ་ལིའུ་དབྱི་སི་སོགས་ཀྱིས་མ་རྩ་གྲུབ་པ་ནི་དཔལ་འབྱོར་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཐག་གཅོད་རང་བཞིན་གྱི་རྒྱུ་རྐྱེན་ཡིན་པའི་ངོས་འཛིན་སྔར་ལས་ལྷག་པར་བྱས་ཡོད། འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བཞིན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁ་ཤས་དུས་ཡུན་རིང་པོར་དབུལ་ཕོངས་ཀྱི་གནས་སུ་གྱར་བའི་རྒྱུ་མཚན་གཙོ་བོ་ནི་མ་རྩ་མི་འདང་བའི་རྐྱེན་གྱིས་རེད། འོན་ཀྱང་སྟོབས་དང་ལྡན་པའི་མ་རྩ་གྲུབ་པའི་ནུས་པ་ཡིས་དངོས་པོའི་མ་རྩ་གསོག་འཇོག་བྱེད་པར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་བ་མ་ཟད།ལག་རྩལ་གསར་གཏོད་ཀྱང་བྱས་ནས་དཔལ་འབྱོར་འཕར་སྣོན་ཡོང་བར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་གི་ཡོད།
འོ་ན་མིའི་རིགས་ཀྱི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་མ་རྩ་ཆགས་པར་ཡང་སྙིང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་འཕེལ་རིམ་གང་འདྲ་ཞིག་བརྒྱུད་ཡོད་དམ།
དེབ་འདིའི་ནང“མ་རྩའི་མཐའ་མཚམས་ཡོང་འབབ་རིམ་བཞིན་ཆག་པའི”རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ནས་མ་རྩ་གྲུབ་པའི་ལོ་རྒྱུས་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་པའི་སྒྲོམ་གཞི་ཞིག་གཏོད་རྩིས་ཡོད་པ་རེད། རྒྱལ་ཁབ་དང་།ཆོས་ལུགས།དངུལ་ལོར་བཅས་དང་འདྲ་བ་དང་།མ་རྩ་ཡང་མིའི་རིགས་ཀྱིས་བསམ་ཚོད་བྱས་པའི་མཉམ་ལས་ཀྱི་སྒྲིག་ལམ་ཞིག་རེད། དངུལ་ལོར་གྱིས་མི་རྣམས་ད་ལྟ་ལ་ཡིད་ཆེས་བྱེད་དུ་བཅུག་པ་དང་།མ་རྩ་ནི་མ་འོངས་པར་ཡིད་ཆེས་བྱེད་པའི་རྨང་གཞིའི་ཐོག་ཏུ་བཙུགས་ཡོད། མ་འོངས་པར་ཡིད་ཆེས་ཀྱིས་མི་རྣམས་ཧང་སང་དགོས་པའི་མཉམ་ལས་ཀྱི་སྒྲིག་ལམ་ཞིག་བཙུགས། མ་རྩ་ནི་དངོས་པོའི་རྒྱུ་ཆས་ཤིག་ཡིན་པ་མ་ཟད།ད་དུང་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཐོན་སྐྱེད་དང་ཐོན་སྐྱེད་བསྐྱར་མ་ལ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པའི་བྱེད་སྟངས་ཤིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། བྱེད་སྟངས་འདིས་རིམ་བཞིན་སྤྱི་ཁོག་ཅན་གྱི་ཚོད་འཛིན་གྱི་སྒྲོམ་གཞི་ཞིག་ཆགས་པ་དང་།བྱ་དངོས་གཞན་དག་ཚོད་འཛིན་གྱི་སྒྲིག་གཞི་འདི་དང་འཚམ་པར་བྱེད་མགོ་བརྩམས། འོན་ཀྱང་མ་རྩ་གང་གི་ཕྱོགས་སུ་བཏང་ཡང་མཐའ་མཐའི་ཁེ་འབབ་རིམ་བཞིན་ཆུང་དུ་གཏོང་བའི་བདུད་ཀྱི་སྔགས་འཕྲད་པར་གཡོལ་ཐབས་མེད། འོ་ན་མིའི་རིགས་འཕེལ་རྒྱས་འགྲོ་བའི་ལོ་རྒྱུས་ཐོག་མ་རྩ་ཇི་ལྟར་གསོག་འཇོག་བྱས་པ་དང་།མ་རྩ་ཇི་ལྟར་གྲུབ་པ།མ་རྩ་ས་ཆ་གང་ལ་བཏང་བ།མཐའ་མཚམས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ཇེ་ཆུང་དུ་འགྲོ་བ་གང་འདྲ་ཞིག་འཕྲད་མྱོང་བ།མིའི་རིགས་ཡང་ཇི་ལྟར་བྱས་ནས་མཐའ་མཚམས་ཀྱི་ཕན་ཆ་ཐོབ་རྒྱུ་དང་རིམ་འཕར་ཡོང་རྒྱུ་བཅས་ཡིན་ནམ།
དེབ་དེར་ཁྱོན་རྩོམ་ཡིག་གསུམ་ཡོད་ཅིང་།དུས་ཚོད་ཀྱི་བར་ཐག་ནི་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་3000ནས་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་2020ལོའི་བར་ཡིན་པ་རེད།
རྩོམ་ཡིག་དང་པོ་ནི་“ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བའི་དུས་ཚོད་ཀྱི་རིན་ཐང་”ཡིན།
ཧ་ལམ་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་3000ལོ་ནས་སྤྱི་ལོ་1500ལོའི་བར་ཡིན། དུས་རིམ་འདིར་མིའི་རིགས་ཀྱིས་ཐོན་སྐྱེད་དང་འཚོ་བའི་ལག་ལེན་ཁྲོད་དུས་ཚོད་ཀྱི་རིན་ཐང་ཤེས་རྟོགས་བྱུང་བ་མ་ཟད།སྟབས་བདེའི་མ་རྩ་ལས་གྲུབ་པའི་ལག་ཆ་འགའ་རིམ་པས་ཁོང་དུ་ཆུད་ཡོད་མོད།འོན་ཀྱང་མ་རྩའི་སྒྲིག་ལམ་དེ་ཆོས་ལུགས་དང་།རྒྱལ་པོའི་དབང་ཆ།དམག་དོན་བཅས་ཀྱི་“ཅོང་ཁེབས”ཀྱི་འོག་ཏུ་གནས་ཡོད་པས།ག་དུས་ཡིན་ཡང་ཁུ་ཚུར་འཕྱར་ཁག་པོ་རེད། མ་རྩ་རྣམས་གདོད་མའི་ཞིང་ལས་དང་།ཚོང་ལས།ཉོ་འཚོང་།དབང་དུ་བསྡུ་བའམ་ཡང་ན་དཔོན་ངན་གྱི་མ་ལག་བཅས་གང་དུ་བཏང་ཡང་དུས་ཐུང་དར་རྒྱས་དང་།དུས་ཡུན་རིང་པོ།ཉམས་རྒུད་དུ་སོང་བ།ཐོར་ཞིག་ཏུ་སོང་བ་བཅས་ཀྱི་གནས་ཚུལ་བྱུང་རྗེས།ཡང་བསྐྱར་ཞིག་རོའི་ཐོག་འགོ་བཙུགས་པ་རེད། མེ་སོ་པུ་ཏ་མི་ཡ་དང་།གནའ་བོའི་ཀེ་རི་སེ།གནའ་བོའི་རོ་མ་བཅས་ནས་དུས་རབས་བར་མའི་ཡོ་རོབ་གླིང་དང་གནའ་བོའི་ཀྲུང་གོའི་བཀས་བཀོད་རྒྱུད་འཛིན་གྱི་རྒྱལ་རབས་བར་གྱི་འཛམ་གླིང་གི་ས་ཆ་གང་སར་ཡིན་ནའང་འདྲ།དཔལ་འབྱོར་འཕར་སྣོན་དེ་དུས་འཁོར་རང་བཞིན་གྱིས་ཐོར་ཞིག་ཏུ་འགྲོ་གི་ཡོད། མིའི་རིགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་མང་ཆེ་བ་གོ་རིམ་མེད་པའི་ནང་རུལ་བ་དང་།ཐོག་མཐའ་བར་གསུམ་དུ་ངོ་བོའི་རང་བཞིན་གྱི་དུང་འཁྱིལ་དབྱིབས་ཀྱི་འཕེལ་འགྱུར་དང་གོང་དུ་མི་འཕེལ།
ལེ་ཚན་གཉིས་པ་ནི“མ་རྩའི་སྒྲིག་ལམ་དར་བ”ཞེས་པ་དེ་རེད། ཧ་ལམ་སྤྱི་ལོ་1500ལོ་ནས་1870ལོའི་བར་རེད།
ཀྲུང་གོ་དང་རྒྱ་གར་སོགས་ས་ཁུལ་གཞན་དག་གིས་ཉིན་རེ་བཞིན་བཀག་སྡོམ་བྱེད་སྐབས།ཨ་མེ་རི་ཁ་གླིང་གི་དངུལ་དང་དངུལ་གྱི་མ་རྩ་གཡར་ནས་ཡོ་རོབ་ཀྱིས་འཛམ་གླིང་ཚོང་དོན་སྒྲིག་ལམ་ལ་གཙོ་ཁྲིད་བྱས་ཏེ།ཡོ་རོབ་ནུབ་མས་ལྟེ་བ་བྱས་པའི་ཟད་ཐོར་གྲུབ་ཚུལ་གྱི་མ་ལག་ཅིག་བཙུགས་པ་རེད། དུས་རབས་18པ་ནས་བཟུང་དམག་འཁྲུག་མ་རྩའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྲུང་སྐྱོང་དང་རྒྱབ་སྐྱོར་འོགདབྱིན་ཇིས་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་ཐོན་ལས་དང་ངལ་རྩོལ་ལས་བགོས་བསྐྱར་སྒྲིག་བྱེད་འགོ་བརྩམས། ཁེ་སྤོགས་ཀྱི་བར་སྟོང་གསར་པས་ཨ་ཁེ་ལའེ་ཐེ་དང་།ཝ་ཐེ།པོའར་ཏུན་སོགས་ན་གཞོན་ཁེ་ལས་མཁས་ཅན་དང་གསར་གཏོད་མཁས་ཅན་ཁག་གཅིག་གི་བསམ་པའི་བཀོད་པ་བཏང་ཡོད། མཇུག་མཐར་མ་རྩ་དང་ལག་རྩལ་གྱི་ཐིག་གཤིས་མིན་པའི་ཕན་ཚུན་བྱེད་ནུས་ཀྱིས་རྒྱུན་མཐུད་ཅིང་རྒྱ་ཆེ་བའི་དཔལ་འབྱོར་འཕར་སྣོན་ལ་སྐུལ་འདེད་བཏང་། དེའི་རྗེས་ཀྱི་འཛམ་གླིང་ཐོག་ཁྱད་ཆོས་གསར་པ་ཟམ་མི་ཆད་པར་མངོན་གྱི་ཡོད། དུས་མཚུངས་སུ།མ་རྩའི་སྒྲིག་ལམ་དར་འགོ་ཚུགས་པས།མ་རྩས་མིའི་ལུས་ཕུང་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པ་མ་ཟད།མིའི་བསམ་བློར་ཡང་ཚོད་འཛིན་བྱེད་འགོ་བརྩམས་ཏེ།མཐར་ཆོས་ལུགས་དང་རྒྱལ་ཁབ་ལས་བརྒལ་ནས་དེང་རབས་སྤྱི་ཚོགས་ལ་ཁ་ལོ་སྒྱུར་བའི་རྒྱུ་རྐྱེན་གལ་ཆེན་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད།
རྩོམ་ཡིག་གསུམ་པ་ནི“དངུལ་རྩའི་མ་རྩའི་རྣམ་ཤེས”ཡིན་པ་དེ་ཧ་ལམ་1870ལོ་ནས་ད་བར་རེད།
ཁེ་སྤོགས་ཀྱི་བཀོད་འདོམས་འོགདངུལ་རྩ་ཅན་གྱིས་མ་རྩ་ལ་སྔར་བས་ངེས་མེད་རང་བཞིན་དང་སྟབས་བསྟུན་རང་བཞིན་ལྡན་པར་བྱས། གསར་བརྗེ་ནས་དམག་འཁྲུག་གི་བར།མ་རྩས་དབང་ཆའི་སྒྲིག་གཞི་བསྐྱར་འཛུགས་བྱས་ཏེ།སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ལ་བཀག་འགོག་ཐེབས་པའི་སྒྲིག་ལམ་རྙིང་བ་གཙང་ཕགས་བྱས། ཐོན་ལས་གཅིག་ནས་ཐོན་ལས་གཞན་ཞིག་ཏུ་སླེབས་སྐབས།མ་རྩས་ཡིད་དབང་འཕྲོག་ཤུགས་ཆེ་བའི་བྱ་དངོས་གསར་པ་ཚོད་ལྟ་ཟམ་མི་ཆད་པར་བྱས་ནས་ལག་རྩལ་གསར་པ་དང་ཁེ་ལས་མཁས་ཅན་གསར་པ་ཐོན་རྒྱུར་སྐུལ་འདེད་གཏོང་གི་ཡོད། རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་ནས་རྒྱལ་ཁབ་གཞན་ཞིག་གི་བར་དུ།མ་རྩས་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་མ་ལག་ཅིག་བཙུགས་ཏེ།དར་རྒྱས་ཆེ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་དེ་བས་དར་རྒྱས་ཆེ་བ་དང་།ཟང་ཟིང་ཆེ་བའི་རྒྱལ་ཁབ་དེ་བས་ཟང་ཟིང་ཆེ་བ་བཟོས་ཡོད། མ་རྩས་ཀྱང་མི་རྣམས་འཇིགས་སྣང་སྐྱེ་འོས་པའི་དངུལ་རྩའི་བཙན་རྒྱལ་ཞིག་བསྐྲུན་ཡོད་པས།དངུལ་རྩ་ནི་དམིགས་ཡུལ་དེ་ཉིད་དུ་གྱུར་པ་ལས་སྤྱི་ཚོགས་དཔལ་འབྱོར་གྱི་རོགས་སྐྱོར་མ་ཡིན། འོན་ཀྱང་ལག་རྩལ་གསར་པས་གསར་སྐྲུན་བྱས་པའི་དཔལ་འབྱོར་གསར་པས་ད་གཟོད་མ་རྩ་ཇི་སྲིད་བར་དུ་ཆད་དུ་མི་འཇུག་པ་དང་།འབྱུང་ཁུངས་ཀྱི་འཛད་མཐའ་མེད་པའི་འདོད་རྔམ་ཅན་གྱི་འདོད་པ་སྐོང་ཐུབ། གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་ཚན་རྩལ་གསར་གཏོད་ཀྱི་འགྲན་རྩོད་ཀྱི་རྒྱབ་ཏུ་ངོ་བོ་ནི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་གསར་གཏོད་མ་རྩ་ལས་གྲུབ་པའི་ལས་ཕྱོད་ཀྱི་འགྲན་རྩོད་རེད།