2024 / 1 / 5
ཡ་ཏང་·སི་སྨིས་《རྒྱལ་ཕྱུག་སྨྲ་བ་》ཞེས་པར་བརྟེན་ནས་རང་མོས་ཁྲོམ་རའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་མེས་པོ་བཏོད་པ་དང་།དེ་ནས་བཟུང་དེང་རབས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་ཕ་རུ་གྱུར། དེ་རྗེས་ཀྱི་ལོ་ཉིས་བརྒྱ་ལྷག་ཙམ་ནང་རང་མོས་ཁྲོམ་རའི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ལ་དཔལ་འབྱོར་འཕར་ཆག་གི་རྐྱེན་པས་དོགས་འདྲི་ཐེངས་མང་བྱས་ཡོད།དུས་རབས་གོང་མའི་ལོ་རབས་30པའི་ཉམས་རྒུད་དུ་སོང་བའི་བར་དོགས་འདྲི་དེ་རིགས་རྩེར་སོན་དུ་སླེབས་ནས་རང་དབང་རིམ་བཞིན་བཀག་སྡོམ་བྱས་པ་དང་རྒྱལ་ཁབ་ཀྱིས་ཐེ་ཇུས་བྱ་རྒྱུ་དེ་བརྗོད་དོན་གཙོ་བོར་གྱུར་ཡོད། མི་རྣམས་ཀྱིས་སྲིད་གཞུང་ཆེན་པོ་ཞིག་གིས་མི་མང་ཆེ་བའི་ཁེ་ཕན་དང་བདེ་སྐྱིད་འགན་སྲུང་བྱས་ནས་དཔལ་འབྱོར་འཕར་ཆག་ལས་བྱུང་བའི་གནོད་འཚེ་མི་ཡོང་བ་བྱ་རྒྱུའི་རེ་སྟོང་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། འོན་ཀྱང་བློ་ཕམ་པ་ཞིག་ལ་ལོ་རབས་60པར་ཁའེ་ཨེན་སིའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྟོང་བསམ་བཅངས་པར་ཉམས་ཉེན་ཚབས་ཆེན་འཕྲད་ཅིང་།སྐབས་དེར་རང་མོས་ཁྲོམ་རྭའི་རིང་ལུགས་བསྐྱར་དར་བྱུང་བ་དང་དར་ཆ་འཁྱེར་མཁན་ནི་སྨིའར་ཏུན་·ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་རེད།
ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་ལ་ཡིད་དབང་འཕྲོག་པའི་གོ་གནས་དང་།ཀྲི་ཅ་ཀོ་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་ཕྱོགས་ཁག་གི་སྣེ་ཁྲིད་པ་དང་དངུལ་ལོར་གྲུབ་མཐའ་ཡི་ཚབ་བྱེད་མི་སྣ།1976ལོར་ནོར་པེར་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་བྱ་དགའ་ཐོབ་མཁན་དང་དུས་རབས་ཉི་ཤུ་པར་ཤུགས་རྐྱེན་ཆེ་ཤོས་ལྡན་པའི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་མཁས་ཅན་གྱི་གྲས་ཤིག་བཅས་རེད། ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་གྲུབ་འབྲས་མངོན་གསལ་དོད་ཅིང་།ཁོང་གིས་བཞག་པའི་བརྩམས་ཆོས་ནི་ལུང་དུ་དྲངས་པའི་ཆེས་རྒྱ་ཆེ་བ་དང་།ཁོང་གི་རིག་གཞུང་གྲུབ་འབྲས་མཚོན་ཐུབ་ཤོས་ནི་《མ་རྩ་རིང་ལུགས་དང་རང་དབང》དང་།《རང་མོས་གདམ་ག》《ཨ་རིའི་དངུལ་ལོར་ལོ་རྒྱུས》བཅས་ཡིན་ཞིང་།དཔེ་དེབ་དེ་གསུམ་གྱི་ནང་ནས་ཆེས་རྟོགས་སླ་བ་ནི་《རང་མོས་གདམ་ག》ཞེས་པ་དེ་རེད། 《རང་མོས་བསལ་འདེམས》ཀྱི་གོ་བདེ་ཤེས་སླའི་ངང་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་རྨང་གཞི་གང་ཡང་འདོན་མི་དགོས་པར་ཀློག་བདེ་བའི་གནས་སུ་སླེབས་ཡོད་པས་ཡོ་རོབ་དང་ཨ་རིའི་ལོ་རྒྱུས་དང་གལ་ཆེའི་དཔལ་འབྱོར་དོན་རྐྱེན་ཤེས་རྟོགས་ངེས་ཅན་ཞིག་བྱེད་དགོས་པ་དང་དུས་མཚུངས་དཔལ་འབྱོར་རིག་པར་དགའ་ཕྱོགས་ངེས་ཅན་ཞིག་ལྡན་ཡོད།
གལ་ཏེ་དཔལ་འབྱོར་རིག་པར་དངོས་གནས་སྤྲོ་བ་ཡོད་པ་མ་ཟད།དེང་རབས་ཀྱི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་ལྟེ་བའི་བསམ་བློར་རྒྱུས་ལོན་བྱེད་འདོད་ན།ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་གྱི《རང་མོས་གདམ་ག》ཞེས་པའི་འཇུག་སྒོའི་ནང་དུ་ཞུགས་ན་ཧ་ཅང་ལེགས། རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་དང་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་དཔྱད་གཞིའི་ཡིག་རིགས་མང་པོ་ཟུང་དུ་འབྲེལ་ཞིང་།གོ་བདེ་བའི་སྐད་ཆའི་ཐོག་ནས་གསལ་བཤད་བྱས་ན།དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་ཐ་སྙད་བེད་སྤྱོད་རྒྱུ་ཧ་ཅང་ཉུང་བས།འདིས་མི་རྣམས་ལ་གནོན་ཤུགས་སྤུ་ཙམ་ཡང་མེད་པའི་གནས་ཚུལ་འོག་རང་མོས་ཁྲོམ་རྭའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་སྙིང་བཅུད་རྟོགས་སུ་འཇུག་ངེས་རེད།
དེབ་འདིའི་སྐོར་ངས་ངོ་སྤྲོད་ཞུ་འདོད་མི་འདུགགང་ལགས་ཤེ་ན།རང་རྒྱལ་གྱི་གྲགས་ཅན་དཔལ་འབྱོར་རིག་པ་མཁས་ཅན་སྐུ་ཞབས་ཞུས་ཞའོ་ཉན་གྱིས་དེབ་འདིའི་ནང་གི་འོས་སྦྱོར་གླེང་གཞི་ཧ་ཅང་ཡག་པོ་ཞིག་བྲིས་འདུག་པས་ང་ལ་ཡང་བསྐྱར་གསལ་བཤད་ཅིག་བྱེད་དགོས་དོན་མེད་པས་རེད། དེ་ནས་སྐུ་ཞབས་ཞུས་ཞོའུ་ཉན་གྱི་གཞུང་དྲང་ཞིང་སྐད་ཆ་བཤད་ཕོད་པའི་རིག་གཞུང་གི་གཤིས་ཀར་ཚོར་སྣང་ཟབ་མོ་སྐྱེས་ཏེ།དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་སྐོར་གྱི་དཔེ་དེབ་འོས་སྦྱོར་བྱས་ནས་བྲིས་པའི་རྩོམ་ཡིག་དེ་འཐབ་འཛིང་གི་བསྒྲགས་གཏམ་ཞིག་དང་འདྲ་བར་སྔར་བས་སྟོབས་དང་ལྡན་པར་བྱས། དེར་བརྟེན།ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་མཚམས་སྦྱོར་བྱས་པའི་《རང་མོས་གདམ་ག་》ཞེས་པ་དང་དུས་མཉམ་དུ།ངས་ཀྱང་སྐུ་ཞབས་ཞུས་ཞའོ་ཉན་གྱིས་མཚམས་སྦྱོར་བྱས་པའི་《དམིགས་ཡུལ་དང་བྱེད་ཐབས་ཡིན་པའི་རང་དབང་》ཞེས་པ་ནན་ཏན་གྱིས་ཀློག་རྒྱུ་དང་།ཐ་ན་ཁྱེད་ཀྱིས་དཔལ་འབྱོར་རིག་པར་སྤྲོ་བ་ཆེན་པོ་མེད་པ་དང་།ཀློག་ཙམ་བྱས་ན་སྐུ་ཞབས་ཞུས་ཞའོ་ཉན་གྱི་གླེང་གཞི་ཡང་གྲུབ་འབྲས་ཤིག་ཏུ་བརྩི་རྒྱུ་མཚམས་སྦྱོར་བྱས་པ་ཡིན།
གཤམ་དུ་རྩོམ་ཡིག་ཆ་ཚང་ལ་སྐུ་ཞབས་ཞུས་ཞའོ་ཉན་གྱིས་ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་གྱི་《རང་མོས་གདམ་ག་》ཞེས་པའི་ནང་བྲིས་པའི་《དམིགས་ཡུལ་དང་བྱེད་ཐབས་སུ་འཛིན་པའི་རང་དབང་》ཞེས་པ་དྲངས་ཡོད།
འཛམ་གླིང་ལ་ད་ལྟའི་བར་དུ་དེ་ལྟ་བུར་རང་དབང་གི་དོན་སྙིང་བསྐྱར་བསྒྲགས་བྱེད་དགོས་པའི་དགོས་པ་ཡོད་པ་མ་ཟད། ཀྲུང་གོས་སྔར་ནས་ད་བར་འདི་ལྟར་བྱེད་དགོས་དོན་མེད།དེ་འདྲ་བྱེད་དགོས་ན་རང་དབང་གི་འགན་སྲུང་ནན་བཤད་བྱེད་དགོས། གནའ་རབས་ཀྱི་བྲན་གཡོག་རྣམས་ཀྱི་རང་དབང་འཕྲོག་སྟེ་བཙན་དབང་གི་གཉའ་གནོན་འོག་བརྙས་བཅོས་མྱངས་ནས་འཚོ་ཐབས་བྱེད་ཀྱི་ཡོད། དེང་སྐབས་ཀྱི་མི་རྣམས་ཀྱིས་རང་འགུལ་ངང་རང་དབང་དོར་ནས་བསམ་པའི་ཁ་ལོ་བསྒྱུར་རྒྱུ་ཁས་ལེན་བྱས་པའི་བདེ་འཇགས་དང་སྒྲིག་ལམ་ལ་ཟེར། ལུས་ཀྱི་བྲན་དུ་བཀོལ་བ་ནི་དམར་ཧྲང་གི་དྲག་ཤུགས་ལ་ཅི་བྱ་གཏོལ་མེད་ཀྱིས་བརྩི་བཀུར་བྱེད་པ་དེ་ཡིན་ལ།སྙིང་སྟོབས་ཀྱི་བྲན་དུ་བཀོལ་བ་ནི་རྨོངས་ཚོད་ཀྱིས་རང་དམན་དང་རང་དམན་གྱི་སེམས་ཁམས་ཀྱིས་ཁ་ལོ་བསྒྱུར་བའི་འོག་གི་བློ་རིག་གིས་རང་ཤི་རྒྱག་པ་ལས་བྱུང་བ་རེད། མིའི་རིགས་ཀྱི་སྤྱི་ཚོགས་དེ་ཡང་སྙིང་ཡར་ཐོན་དང་ཉམས་ཞན་དུ་འགྲོ་བཞིན་ཡོད་དམ།ཡང་ན་རྣམ་པ་བརྗེས་ནས་ཡང་བསྐྱར་འཁོར་སྐྱོད་བྱེད་བཞིན་ཡོད་དམ། གནའ་བོའི་ཀེ་རི་སེའི་མིས་རང་སྒེར་དང་མཁར་རྒྱལ་ཕྲན་བར་གྱི་འབྲེལ་བར་རྩོད་གླེང་བྱེད་མཚམས་མི་འཇོག་ཅིང་།དེང་རབས་ཀྱི་ཐ་སྙད་ཁྲོད་དུ་གནའ་བོའི་བརྗོད་གཞི་ནི་ཚོང་ར་དང་སྲིད་གཞུང་གི་དབྱེ་མཚམས་དང་།དེ་བཞིན་རང་དབང་དང་རྩིས་སྤྲོད་དོ་དམ་བར་གྱི་འགལ་བ་བཅས་བསྐྱར་དུ་བརྗོད་པ་རེད།
2008ལོར།འཛམ་གླིང་ཡོངས་ལ་སྔར་བྱུང་མ་མྱོང་བའི་དངུལ་རྩའི་ཉམས་ཉེན་བྱུང་སྟེ།འཛམ་གླིང་གི་སྐྱེ་བོ་རྣམས་ཀྱིས་རང་དབང་ལ་བཅངས་པའི་ཡིད་ཆེས་ལ་རྡུང་རྡེག་དྲག་པོ་བྱས།སྔོན་ཆད་ནི་ཚགས་དམ་ཞིང་ཆ་ཚང་བའི་ཚོང་རའི་གཏན་ཚིགས་མ་ལག་ཡིན་པས།ཕལ་ཆེར་ཞག་གཅིག་གི་རིང་ལ་རྩ་བརླག་ཏུ་བཏང་། མཚོ་ཡོམ་གྱི་ཆུ་འཁོར་དུ་ཚུད་པའི་མི་རྣམས་ཀྱི་བློ་རིག་ཉམས་པ་དང་།གཅིག་རྗེས་གཉིས་མཐུད་ཀྱིས་བཞུར་རྒྱུན་ཁྲོད་ཀྱི་རྩྭ་རྐང་བཟུང་སྟེ།སྲིད་གཞུང་དུས་རབས་བརྒལ་བའི་ཆེས་མཇུག་མཐའི་གྲུ་གར་བལྟས། ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་གསོག་འཇོག་ཨུ་ལྷན་གྱིས་མཚོན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཁག་གི་ཀྲུང་དབྱང་དངུལ་ཁང་གིས་དངོས་འབྲེལ་འབད་བརྩོན་བྱས་པ་དང་རྒྱུན་སྲོལ་ལས་འདས་པའི་དངུལ་ལོར་བཏང་བ་བརྒྱུད་འཁོར་རྒྱུག་རང་བཞིན་གྱི་དངུལ་ལོར་དཀོན་པ་ལས་གཡོལ་ཐུབ་པ་བྱུང་ནས་འཛམ་གླིང་དངུལ་རྩའི་མ་ལག་ཐོར་ཞིག་འགྲོ་རྒྱུ་ལས་གཡོལ་ཐུབ་མོད།འོན་ཀྱང་ཞིབ་འཇུག་དེ་བས་མང་བ་བྱས་པ་ལས་གོ་ལ་ཧྲིལ་པོའི་དངུལ་རྩའི་ཉམས་ཉེན་གྱི་སྔོན་བྱོན་པ་ནི་ཀེ་ལིན་སི་ཕན་གྱི་འགོ་ཁྲིད་འོག་གི་ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་གསོག་འཇོག་དངུལ་ཁང་ཡིན་པ་དང་ང་ཚོས་དེས་མེ་སྐྱོབ་པའི་བྱས་རྗེས་ལ་བརྟེན་ནས་དེའི་མེ་བསད་པའི་ཉེས་པ་ལ་གུ་ཡངས་གཏོང་ག་ལ་སྲིད། 《རང་མོས་བསལ་འདེམས》ཀྱི་ལེའུ་3པར་དབྱེ་ཞིབ་བྱས་པ་ལྟར།ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་གསོག་འཇོག་ཨུ་ལྷན་གྱིས་དུས་རབས་20པའི་ལོ་རབས་30པར“ཉམས་རྒུད་ཆེན་པོར”འགན་འཁྲི་གཙོ་བོ་འཁུར་ཡོད།ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་གྱིས་གཞི་གྲངས་དང་དོན་དངོས་འབོར་ཆེན་སྤྱད་ནས་དོན་འདི་ར་སྤྲོད་བྱས་པ་རེད། དུས་རབས21པར་བསླེབས་རྗེས།ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་གསོག་འཇོག་ཨུ་ལྷན་གྱི་དངུལ་ལོར་སྲིད་ཇུས་ལ་ཡང་བསྐྱར་ནོར་འཁྲུལ་ཚབས་ཆེན་བྱུང་།འོན་ཀྱང་ཨ་རིའི་ཁའེ་ཨིན་སི་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་པའི་མི་སྣ་དང་ཁོ་ཚོའི་སྲིད་འཛིན་ལས་རིགས་ཀྱི་གྲོགས་པོ་དག་གིས་གང་ཐུབ་ཀྱིས་འགེབས་སྲུང་བྱས་ཏེ།ཉེན་ཁའི་ཁྲོད་ཀྱི་འཇིགས་སྐྲག་གི་བསམ་པ་དང་བསམ་བློ་བེད་སྤྱད་ནས་རང་མོས་ཁྲོམ་རར་རྒོལ་རྡུང་བྱས་ཏེ།ཁོ་ཚོ་རང་ཉིད་ཀྱི་སྐྱོ་བས་མནར་བའི་འཇིག་རྟེན་སྐྱོབ་མཁན་ཞིག་ཏུ་བསྒྱུར།
ཁའེ་ཨེན་སིའི་རིང་ལུགས་ནི་དུས་རབས་20པའི“ཉམས་རྒུད་ཆེན་པོའི”དུས་སུ་བྱུང་བ་དང་གྲུབ་མཐའ་དེའི་ལྟེ་བའི་ལྟ་བ་ནི“ཁྲོམ་རའི་ནུས་པ་ཤོར་བ”དང་ཡང་ན་དེ་བས་གནད་ལ་འཁེལ་བའི་སྒོ་ནས་བརྗོད་ན་རང་མོས་ཁྲོམ་རར་ནུས་པ་མེད་པ་དེ་རེད། གྲུབ་མཐའ་འདིའི་བཤད་ཚུལ་ལྟར་ན།སི་སྨིས་བསྟོད་པའི“མཐོང་མི་ཐུབ་པའི་ལག་པས”འཛམ་གླིང་འདིར་ཟང་ཟིང་དང་གནོད་འཚེ་བཟོ་ངེས་ཡིན་ཞིང་།གོད་ཆག་གི་འབྱུང་རྩ་ནི་ཁྲོམ་རའི་ནང་ཞུགས་མཁན་ཚོའི་ཚུལ་མཐུན་མིན་པའི་ངར་ལངས་པ་ཡིན་པས།ཁའེ་ཨེན་སིས་“སྲོག་ཆགས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས”ཞེས་བརྗོད་ཀྱི་ཡོད། ཚོང་རར་ནུས་པ་མེད་པར་གྱུར་པས་ན།ཚུལ་མཐུན་གྱི་སྟོབས་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས་སྒྲིག་ལམ་སླར་གསོ་བྱེད་དགོས་པ་དང་།གལ་ཏེ་ཉེས་སྐྱོན་མི་ཡོང་བའི་སྔོན་འགོག་བྱེད་མ་ཐུབ་ན།མ་མཐར་ཡང་ཉེས་སྐྱོན་གྱི་གྱོང་གུན་ཉུང་དུ་གཏོང་ཐུབ།རྗེས་དཔག་གི་སྟོབས་ཤུགས་དེ་ནི་སྲིད་གཞུང་རང་ཡིན་པས།ངེས་པར་དུ་ཁའེ་ཨེན་སིའི་རིང་ལུགས་ལ་དད་མོས་བྱེད་མཁན་གྱི་སྲིད་གཞུང་ཞིག་ཡིན་པ་སྨོས་ཅི་དགོས། གྲུབ་མཐའ་འདིས་སྲིད་གཞུང་གིས་ནོར་སྲིད་དང་དངུལ་ལོར་གྱི་སྲིད་ཇུས་སྤྱོད་པ་དང་།དེ་བཞིན་ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ་དང་སྲིད་འཛིན་སོགས་བྱེ་བྲག་གི་ཐེ་ཇུས་བྱ་ཐབས་སྤྱོད་པ་དང་།“སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་”ཆེ་ཤོས་སུ་འཛིན་པའི་རྩ་དོན་ལ་བརྩི་སྲུང་ཞུ་བ།དཔལ་འབྱོར་འཁོར་སྐྱོད་ལེགས་སྒྲིག་བྱེད་པ།ཚོང་རའི་ཉོ་ཚོང་ལ་མཛུབ་ཁྲིད་དང་དོ་དམ་བྱེད་པ།ཁྲོམ་རའི་ཉོ་ཚོང་ལ་མཛུབ་ཁྲིད་དང་དོ་དམ་བྱེད་པ།ཁྲོམ་རའི་ནུས་པ་ཉམས་པ་མེད་པར་བཟོ་བ།ཐ་ན་འབྱོར་པ་ཅན་གྱི་དབུལ་སྐྱོབ་བྱེད་པ་བཅས་ཀྱི་འདོད་ཚུལ་འཛིན་པ་དང་།ཐ་ན་ཐོན་ཁུངས་སྔར་བས་ནུས་ལྡན་གྱིས་བཀོད་སྒྲིག་བྱེད་པ་དང་ཆབས་ཅིག་སྤྱི་ཚོགས་དྲང་གཞག་ཡོང་བར་འགན་ལེན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།
སྲོག་སྐྱོབ་གང་ཞིག་ཡིན་རུང་ཚང་མར་རིན་དོད་ཡོད་དེ།སྲིད་གཞུང་གིས་ཐེ་གཏོགས་བྱས་ན་སྒེར་གྱི་རང་དབང་ལ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་ངེས་ཡིན་པ་དང་།ཁེ་ཨེན་སིའི་རིང་ལུགས་ལ་སྐྱབས་སུ་འགྲོ་བ་དེས་རང་མོས་ཀྱིས་སྒྲིག་ལམ་དང་དྲང་བདེན་བརྗེས་པའི་མཚོན་རྟགས་རེད། ཉོ་ཚོང་འདི་གྱོང་ཨེ་ཡོད། དོན་དངོས་ཀྱི་ཐོག་ནས་དེ་ནི་རིན་མཉམ་བརྗེ་རེས་མ་ཡིན་པར་འདྲ་མཉམ་མིན་པའི་ཆིངས་ཡིག་དང་དེ་བས་འདྲ་བ་དང་།སྤྱི་དམངས་ཀྱིས་རང་དབང་ཆ་ཤས་ཤིག་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད་མོད།དེ་ལས་ཀྱང་རྙོག་དྲ་མང་བ་ཞིག་ཐོབ་པ་ར་སྤྲོད་བྱུང་ཡོད། གནས་སྐབས་སུ་“ཉམས་རྒུད་ཆེན་པོ་”དང་འཛམ་གླིང་ཡོངས་ཀྱི་དངུལ་རྩའི་ཉམས་ཉེན་བྱུང་ནའང་འདྲ།གང་ལྟར་ཚོང་རའི་ནུས་པ་ཤོར་བའམ་སྲིད་གཞུང་གི་ནུས་པ་ཤོར་ནའང་འདྲ།བལྟས་ན་ཁྱད་དུ་འཕགས་པའི་ཁའེ་ཨེན་སིའི་རིང་ལུགས་དེ་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཐོག་ནས་དམར་རྗེན་དུ་ཐོན་པ་དང་།ལག་ལེན་ནང་དང་ཇུས་འགོད་ཀྱི་དམིགས་ཡུལ་ལམ་དུ་བཞག་ནས་བྱང་ལ་བཞག་སྟེ་འཇིག་རྟེན་སྐྱོང་བའི་སྨན་བཟང་ཟེར་བ་དེས་ཕུགས་བསམ་ལྡན་པའི་རྒྱལ་ཁབ་ཅིག་གི་མི་རྣམས་ལ་གནོད་འཚེ་དེ་བས་མང་བ་བཟོ་བ་ལས་དེ་བས་ཉུང་བ་ཞིག་མ་ཡིན་པར།དངོས་འབྲེལ་གྱི་ཁེ་ཕན་འཐོབ་མཁན་ནི་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་བདག་པོའི་མིང་ཐོག་ནས་བྱ་བ་སྒྲུབ་མཁན་གྱི་སྲིད་གཞུང་ལས་མེད།
ཁའེ་ཨེན་སིའི་རིང་ལུགས་དེ་གཏན་ཚིགས་ཀྱི་ཐོག་མའི་གནས་ནས་ནོར་ཡོད་ཅིང་།འཛམ་གླིང་ཐོག་“སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་”མེད།གང་ལགས་ཤེ་ན།འཛམ་གླིང་ཐོག་སྤྱི་མཚན་དུ་གྱུར་ཅིང་བསམ་གཞིགས་དང་མྱོང་ཚོར་གྱི་ནུས་པ་ལྡན་པའི་“སྤྱི་ཚོགས་”ནི་སྤྱི་མཚན་དུ་གྱུར་མེད་པ་དང་།སྤྱི་ཡོངས་སུ་གྱུར་པ།བསམ་གཞིགས་དང་མྱོང་ཚོར་གྱི་ནུས་པ་ལྡན་པ་བཅས་ཀྱི་“མི་དམངས་”སམ་“མི་རིགས་”ཤིག་ཡིན་པའི་རྐྱེན་གྱིས་རེད། སྤྱི་ཚོགས་ནི་ཀྲང་སན་དང་།ལི་སི།ཝང་ཝུའུ་སོགས་བྱེ་བྲག་གི་མི་སྒེར་གྱིས་གྲུབ་པ་ཡིན་ཞིང་།མི་ཚང་མར་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ཡོད་པས།ཁོ་ཚོའི་ཁེ་ཕན་གཅིག་མཐུན་ཡིན་སྲིད་ལ།ཕན་ཚུན་གདོང་གཏུག་ཀྱང་བྱེད་སྲིད། དཔེར་ན།ཀྲུང་དབྱང་དངུལ་ཁང་གིས་དངུལ་ལོར་འགྲེམས་ཐལ་ཤོར་བར་ཚོད་འཛིན་བྱེད་ཆེད་སྐྱེད་ཐོག་སྐྱེད་བརྩེགས་བྱེད་སྐབས།བཅོལ་དངུལ་གྱི་སྐྱེད་ཀའི་ཚད་འཕར་བ་དང་།གསོག་འཇོག་བྱེད་མཁན་གྱིས་རྒྱབ་སྐྱོར་བྱེད་པ།ཁེ་ལས་ཀྱིས་དངུལ་བུན་གྱི་མ་གནས་འཕར་བའི་རྐྱེན་གྱིས་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པ་མ་ཟད།སྐྱེད་ཀ་མཐོ་བའི་རྐྱེན་གྱིས་མ་རྐང་འཛིན་ཤོག་གི་རིན་གོང་ཆག་པ་དང་།རྐང་འཛིན་མཁན་ལ་དེའི་རྐྱེན་གྱིས་གྱོང་གུན་ཕོག་གི་རེད། ཡང་དཔེར་ན།སྲིད་གཞུང་གིས་དོ་དམ་བྱེད་པའི་ཐོན་རྫས་ཀྱི་རིན་གོང་ལ་འཛད་སྤྱོད་པས་དགའ་བསུ་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་མོད།འོན་ཀྱང་ཀུང་སིའི་ཁེ་སྤོགས་ཆག་པ་དེས་རྐང་འཛིན་མི་སྣ་ཚུད་པའི་ཁེ་ལས་བདག་པོའི་ཁེ་ཕན་ལ་གནོད་སྐྱོན་ཕོག་གི་ཡོད། སྲིད་ཇུས་གང་ཞིག་ཡིན་རུང་ཚང་མར་མི་ཁ་ཤས་ལ་ཁེ་ཕན་ཐོབ་པ་དང་།མི་གཞན་ཁ་ཤས་ལ་གྱོང་གུན་ཕོག་པས།“སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་”ཞེས་པ་དེ་གང་ཡིན་ནམ། “སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན”ལ་མཚན་ཉིད་འཇོག་ཐབས་བྲལ་བས“སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན”ཆེ་ཤོས་ཀྱི་སྲིད་ཇུས་ཇི་ལྟར་བཟོ་དགོས་སམ། མི་རྣམས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་གཅིག་མཐུན་བྱུང་བའི་སྐབས་སུའང་མི་རེ་རེའི་ཞིབ་ཕྲའི་རེ་འདུན་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་པ་དཔེར་ན།རྒྱུ་ནོར་དང་མི་ལུས་ཀྱི་བདེ་འཇགས་ལྟ་བུ་ཡིན་པ་ལས།ཁོ་ཚོའི་རེ་འདུན་དེ་བལྟོས་མེད་དང་ཕྱི་རོལ་ཡུལ་གྱི་“སྤྱི་ཚོགས་”ཀྱི་ཚད་གཞི་དང་མཐུན་པ་ཞིག་ཡིན་པའི་རྐྱེན་གྱིས་མ་ཡིན།
སྤྱི་མཚན་དུ་གྱུར་པའི་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་དང་ངོས་འཛིན་རྒྱུ་མེད་པའི་ཁེ་ཕན་གྱི་གྲུབ་ཆ་གཙོ་བོ་བློ་བཟོ་བྱས་རྗེས།བར་སྣང་ཐོག་བཞག་པའི་ངོས་འཛིན་རྒྱུ་མེད་པའི་སྤྱི་ཡོངས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་དོན་ཐོག་ཏུ་འཁྱོལ་ཐུབ་པ་དང་།ལག་ལེན་དུ་བསྟར་ཐུབ་པའི་སྲིད་ཇུས་བྱེ་བྲག་པར་བསྒྱུར་དགོས་ན།ངེས་པར་དུ་“སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་”མཚོན་བྱེད་དུ་རྙེད་དགོས་པ་དང་།སྤྱི་ཚོགས་ལ་བསམ་གཞིགས་བྱེད་ནུས་དང་ཇུས་ཐག་གཅོད་པའི་ནུས་པ་མེད་པས།སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཐུས་ཚབ་པ་ནི་རང་སྟོབས་ཀྱི་ནུས་པ་ལྡན་པའི་མི་སྒེར་ཡིན། ཁའེ་ཨེན་སིའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་ཤེས་ཡོན་ཅན་རྣམས་ཀྱིས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཚབ་བྱེད་མི་སྣ་ཡིན་པར་རློམ་ནས།ཁོ་ཚོས་སྤྱི་ཚོགས་འཕེལ་རྒྱས་ཀྱི་ཁ་ཕྱོགས་ཁོང་དུ་ཆུད་པ་དང་།ཁོ་ཚོས་“སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་”ལ་བསམ་ཤེས་གང་ལེགས་བྱེད་ཐུབ་ན།ཁོ་ཚོས་ཕུགས་བསམ་གྱི་དཔལ་འབྱོར་སྲིད་ཇུས་དང་སྤྱི་ཚོགས་བསྒྱུར་བཀོད་ཀྱི་འཆར་གཞི་ཇུས་འགོད་བྱེད་ཐུབ་པ་དང་།ཁོ་ཚོས་རྒྱལ་ཁབ་དང་གནམ་འོག་གི་འཆར་གཞི་ཆེན་པོ་ལག་བསྟར་བྱེད་ཐུབ་པ་ནི་སྲིད་གཞུང་དང་གང་སར་ཁྱབ་པའི་དཔོན་རིགས་ཀྱི་མ་ལག་ཅིག་ཡིན་ཞེས་ཁྱབ་བསྒྲགས་བྱས་པ་རེད། དོན་སྤྱི་དེ་ལྟར་བསྒྱུར་བ་བརྒྱུད་མི་སྒེར་གྱིས་གྲུབ་པའི་སྤྱི་ཚོགས་དེ་ཕུལ་བྱུང་ཅན་གྱིས་གཙོ་ཁྲིད་བྱེད་པའི་སྤྱི་ཚོགས་སུ་གྱུར་པ་དང་།མི་སྒེར་གྱི་རང་དབང་དང་སྒེར་གྱི་ཁེ་དབང་དེ་“སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་”ནང་འདྲེས་ནས་འཐོལ་པ་ཞིག་ཏུ་གྱུར་ཡོད། དེ་བས་མང་བའི་གནས་ཚུལ་འོགམི་སྒེར་གྱི་རང་དབང་དེ་“སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་”ཆེ་ཤོས་སུ་བརྩིས་ནས་བཀག་རྒྱ་བཟོས་པ་དང་།མང་ཚོགས་ཀྱིས་མཆིལ་མ་ལྟར་བསྐྱུར་བ་དང་དབང་སྡེམ་བྱེད་པའི་མགོ་གནོན་ཐེབས་པ་རེད། ཧ་ཡེ་ཁེ་ཡིས་རྣོ་ངར་ཆེན་པོས་བསྟན་དོན།ཐུན་མོང་གི་ཁེ་ཕན་གྱི་ཉེན་ཁ་ནི་དེས་དབང་ཆ་ཚད་མཐོའི་གཅིག་བསྡུས་བྱ་རྒྱུའི་བླང་བྱ་བཏོན་པ་དང་།དབང་ཆ་སྤྱོད་མཁན་གྱིས་བཀོད་སྒྲིག་བྱས་པ་ནི་“བྲན་བཀོལ་ལམ་བུར་སྐྱོད་པའི་”ཞིག་རེད།
ཁའེ་ཨེན་སིའི་རིང་ལུགས་ཀྱི་རྩ་བའི་རང་བཞིན་གྱི་ནོར་འཁྲུལ་གཉིས་པ་ནི་ཡོད་ཚད་དང་བྱམས་བརྩེའི་སྲིད་གཞུང་ཞིག་ལ་ཆ་བཞག་ན།“ཀུན་ནུས་”ཀྱི་གོ་དོན་ནི་ཚད་མེད་པའི་ཤེས་རྟོགས་དང་ལག་བསྟར་བྱེད་ནུས་ཡིན་པ་དང་།“བྱམས་བརྩེའི་”ཐོག་ནས་ཆུ་དམངས་ཀྱི་མེ་སྐྱོབ་རྒྱུ་དེ་རང་ཉིད་ཀྱི་ལས་འགན་དུ་འཛིན་གྱི་ཡོད། ཁའེ་ཨེན་སིའི་རིང་ལུགས་པས“ཁྲོམ་རའི་ནུས་པ་ཤོར་བ”དེ་མིའི་“སྲོག་ཆགས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས”ལ་བརྩིས་ནས་ཁྲོམ་རའི་ཉོ་ཚོང་གི་ཕྱི་རོལ་རང་བཞིན་དང་།ཁྲོམ་རའི་ཐོག་གི་རང་བྱུང་སྒེར་སྡེམ།ཆ་འཕྲིན་ཆ་མི་མཉམ་པ།ཉོ་ཚོང་མ་གནས་སོགས་ཁྲོམ་རའི་“ཆ་མི་ཚང་བའི་”རྒྱུ་རྐྱེན་ལ་ཁག་དཀྲི་གི་ཡོད། ཁོ་ཚོས་སྲིད་གཞུང་ལ་ཐེ་གཏོགས་བྱེད་པའི་གྲོས་གཞི་འདོན་སྐབས།བསམ་བཞིན་དང་བསམ་བཞིན་མ་ཡིན་པའི་སྒོ་ནས་སྲིད་གཞུང་གི་དཔོན་རིགས་ཀྱི་ཆ་ཚང་བའི་རྗེས་དཔག་དང་།སྲིད་གཞུང་གི་ཐེ་གཏོགས་ལ་ཕྱིའི་རང་བཞིན་མེད་པ།སྲིད་གཞུང་གིས་སྒེར་སྡེམ་བྱེད་མི་ཐུབ་པ།སྲིད་གཞུང་ལ་ཆ་འཕྲིན་ཆ་མི་སྙོམ་པའི་གནད་དོན་མེད་པ།སྲིད་གཞུང་གི་སྲིད་ཇུས་ཀྱི་མ་གནས་ནི་ཀླད་ཀོར་དང་མཚུངས་པ།ཚིག་གཅིག་ཏུ་བསྡུས་ནས་བཤད་ན་སྲིད་གཞུང་ནི་ཆ་ཚང་བ་ཞིག་རེད། གླེང་གཞི་ཐུང་ཐུང་འདིའི་ནང་དུ་ང་ཚོས་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་ཐ་སྙད་དེ་དག་རེ་རེ་བཞིན་འགྲེལ་བཤད་རྒྱག་ཐབས་མེད།ཀློག་པ་པོས་ཚོང་ར་དང་སྲིད་གཞུང་སྐོར་གྱི་འདྲ་མཚུངས་མིན་པའི་ཚོད་དཔག་ཞིབ་བསྡུར་བྱས་ན།“ཚོང་རའི་ནུས་པ་ཤོར་ན་སྲིད་གཞུང་ལ་བརྟེན་དགོས་”ཞེས་པའི་སྡོམ་ཚིག་གང་ནས་བྱུང་བ་ཤེས་ཐུབ། ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་སྲིད་གཞུང་ནི་འཛམ་གླིང་གི་སྐྱོབ་མཁན་ལེགས་པོ་ཞིག་མིན་པ་སྨོས་མེད་ཡིན་པས།གཞུང་ལུགས་དང་གྲངས་རིག་གི་རིགས་འདེད་མི་དགོས་པར།ང་ཚོས་ཀུན་ལ་ཕན་པའི་འཇིག་རྟེན་གྱི་གནམ་བདག་གི་མདུན་དུ་པུས་མོ་བཙུགས་ནས་སྨོན་ལམ་འདེབས་སུ་བཅུག་ནས།ང་ཚོས་ལྷག་བསམ་རྣམ་དག་གིས་ཚོད་དཔག་བྱེད་དུ་འཇུག་དགོས།
འོན་ཀྱང་དོན་དངོས་ནང་གི་སྲིད་གཞུང་གི་དཔོན་རིགས་ནི་སྐྱེ་བོ་ཕལ་པ་དང་འདྲ་བར་སྟངས་འཛིན་གྱི་རྩིས་རྒྱག་ནུས་པ་ལྡན་ཡོད་ལ“སྲོག་ཆགས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས”ཀྱང་ལྡན་ཡོད། འཆར་ལྡན་དཔལ་འབྱོར་གྱི་1959ལོ་ནས་1961ལོའི་བར།སྲིད་གཞུང་གིས་ཕྱོགས་རེ་བའི་སྒོ་ནས་འཕར་སྣོན་གྱི་མྱུར་ཚད་བརྩོན་ལེན་བྱས་ཏེ།མ་དངུལ་འཇོག་ཚད་ཆེས་མཐོ་བའི་དབང་གིས་འཛད་རྫས་དང་ལྷག་པར་དུ་བཟའ་ཆས་ཧ་ཅང་དཀོན་པོར་གྱུར་ཏེ།ཞི་བདེའི་ལོ་རབས་སུ་མི་ཁྲི་སྟོང་མང་པོའི་རྒྱུན་ལྡན་མ་ཡིན་པའི་ཤི་བས།འདི་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཚུལ་མཐུན་ཡིན་ནམ་ཡང་ན་“སྲོག་ཆགས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས་”ཡིན། 2000ལོ་ནས་2007ལོའི་བར་དུ།ཨ་རིའི་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་གསོག་འཇོག་ཨུ་ལྷན་གྱིས་དངུལ་ལོར་འབོར་ཆེན་བཏང་སྟེ།འཛམ་གླིང་དམག་ཆེན་གཉིས་པའི་རྗེས་ཀྱི་ཨ་རིའི་ཆེས་ཆེ་བའི་རྒྱུ་ནོར་ལྦུ་བ་བཟོས་པ་དང་།ལྦུ་བ་མེད་པར་གྱུར་ནས་2008ལོའི་དངུལ་རྩའི་མཚོ་ཡོམ་བསླངས་པ་རེད།དེ་ཡང་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཚུལ་མཐུན་རང་བཞིན་ཡིན་ནམ་“སྲོག་ཆགས་ཀྱི་སྙིང་སྟོབས་”ཡིན་ནམ། གློག་འཕྲིན་ཞབས་ཞུའི་རིན་གོང་ཡང་སྲིད་གཞུང་གིས་གཏན་འབེབས་བྱས་པ་རེད། ཚོང་རའི་ནང་གི་“རང་བྱུང་སྒེར་སྡེམ་”བཟོ་གྲྭ་དང་ཚོང་པས་ཁེ་བཟང་ཁོ་ནར་རྔམ་ན།སྲིད་གཞུང་གིས་སྒེར་སྡེམ་བྱས་ན་སྤྱི་དམངས་ལ་སྒེར་སྡེམ་གྱི་གནོད་འཚེ་མི་ཐེབས་པའི་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་ཐུབ་བམ།
ཁའེ་ཨེན་སིའི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པས་ཁྲོམ་རའི་ནང་ཞུགས་མཁན་ནི་མི་སྒེར་གྱི་ཁེ་ཕན་ཆེ་ཤོས་ལྡན་པའི“ཚུལ་མཐུན་དཔལ་འབྱོར་པ”ཡིན་པའི་དབང་དུ་བཏང་ནའང་།སྲིད་གཞུང་གི་དཔོན་རིགས་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ལ་དབྱེ་ཞིབ་བྱེད་སྐབས་ཁོང་ཚོས“སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན”ཆེ་ཤོས་དེ་ཐོབ་རྒྱུའི་ཚོད་དཔག་བྱས་ཡོད། མངོན་གསལ་གྱི་གཏན་ཚིགས་འདི་ལ་མི་མཐུན་པའི་ཁའེ་ཨིན་སི་རིང་ལུགས་པས་སྦ་གསང་བྱས་པ་རེད། ཅིའི་ཕྱིར་མི་དང་མི་མི་འདྲ། དཔོན་པོ་ནི་ཁྱད་པར་ཅན་གྱི་རྒྱུ་ཆ་ཡིས་བཟོས་པ་ཡིན་ནམ། ཁོ་ཚོས་ཆུང་དུས་ནས་ང་ཚོ་དང་གཏན་ནས་མི་འདྲ་བའི་སློབ་གསོ་མྱོང་བཞིན་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནམ། སྲིད་གཞུང་གི་གཞུང་ལས་ཁང་ལ་ངོ་མཚར་བའི་འགུག་ཤུགས་ཡོད་པ་མ་ཡིན་ནམ།ནང་དུ་འཛུལ་བ་ནི་བཟའ་བཏུང་དང་ཕོ་མོ་གང་ཡིན་པ་དང་།ཕྱི་ལ་ཐོན་པ་ནི་མཁས་པ་དམ་པ་ཡིན་ནམ། གལ་ཏེ་དཔོན་རིགས་ཀྱིས་ཀྱང་མི་ཚོགས་དང་འདྲ་བར་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ཆེ་ཤོས་ནི་“སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་”མིན་ན།ཁའེ་ཨེན་སིའི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པས་བྱེ་ཐང་དུ་བཙུགས་པའི་རིགས་པའི་གཞུང་ལུགས་ཀྱི་ཁང་ཆེན་འཕྲལ་མར་མགོ་རྟིང་ལོག་ཉེན་ཡོད།
《རང་མོས་ཀྱི་བསལ་འདེམས》དེབ་དེས་དོན་དངོས་ཀྱི་འཇིག་རྟེན་ཁྲོད་ཀྱི་སྲིད་གཞུང་ལ་རྟོག་ཞིབ་བྱས་པ་ལས་ཁའེ་ཨིན་སི་རིང་ལུགས་པས་ཚོད་དཔག་བྱས་པའི་ཀུན་ནུས་བྱམས་བརྩེའི་སྲིད་གཞུང་མ་རེད། དངོས་ཡོད་ཀྱི་འཛམ་གླིང་དུ་དཔོན་རིགས་ཀྱིས་སྒེར་གྱི་ཁེ་ཕན་དོན་གཉེར་བྱེད་པ་ལས་“སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་”དོན་གཉེར་བྱེད་ཀྱི་མེད།ཁོ་ཚོས་སྤྱི་པའི་སྲིད་ཇུས་གཏན་འབེབས་དང་ལག་བསྟར་བྱེད་པའི་བརྒྱུད་རིམ་ནང་ལག་ནང་གི་སྤྱི་པའི་དབང་ཆ་སྤྱད་དེ་རང་ཉིད་ལ་མངོན་གསལ་ལམ་གསང་བའི་སྒོ་ནས་ཁེ་ཕན་གཉེར་གྱི་ཡོད།དཔེར་ན་ནོར་སྲིད་ཐོན་ཁུངས་ཀྱི་ཚོད་འཛིན་ལ་མ་བལྟོས་པར་ཕན་བདེའི་འགྲོ་གྲོན་མང་དུ་གཏོང་བ་དང་།ཁྲིམས་མཐུན་ངང་འདེམས་དམངས་ཉོ་ཡི་ཡོད། རྒྱུན་མཐོང་གི་ཉོ་ཚོང་རིགས་གཞན་ཞིག་ནི་དབྱི་ཡོན་གྱིས་བཟོ་ཚོང་ཚོགས་པ་ཁ་ཤས་ཀྱི་ཁྲིམས་འཛུགས་ལ་ཕན་པའི་ཐོག་ནས་ཁེ་ཕན་ཚོགས་པ་དེ་དག་གིས་ཆབ་སྲིད་ཐོག་ནས་ཞལ་འདེབས་ཕུལ་བ་དེ་རེད། ཁྲིམས་སྐྱོང་ཉམས་ཞན་གྱི་གསར་དར་ཁྲོམ་རའི་རྒྱལ་ཁབ་ཏུ་སྲིད་གཞུང་གི་མཐོ་རིམ་དཔོན་རིགས་ཀྱི་ཁྱིམ་རྒྱུད་ཀྱིས་ཐད་ཀར་ཚོང་ལས་དང་ཁེ་ལས་གཉེར་སྐྱོང་བྱས་པ་དཔེར་ན།ཧིན་རྡུ་ཉི་ཞི་ཡའི་ཙུང་ཐུང་ཟུར་པ་སུའུ་ཧ་ཐུའོ་ཁྱིམ་རྒྱུད་དང་ཧྥི་ལི་ཕིན་གྱི་མ་ཁོ་སིའི་ཁྱིམ་རྒྱུད་ལྟ་བུ་དང་ཁྱིམ་རྒྱུད་དེ་དག་ལ་གློག་འཕྲིན་དང་རྡོ་སྣུམ་སོགས་ལས་རིགས་ཀྱི་སྒེར་སྡེམ་གཉེར་སྐྱོང་བྱེད་དབང་ཐོབ་པ་དང་ཁེ་སྤོགས་ཕུན་སུམ་ཚོགས་པའི་སྲིད་གཞུང་གི་གན་རྒྱ་དེ་དག་ཁོང་ཚོ་དང་ཁོང་ཚོའི་དབར་འབྲེལ་བ་དམ་ཟབ་ཡོད་པའི་འགན་གཙང་ཚོང་པའི་ལག་ཏུ་ཐོབ་པ་ལྟ་བུ་རེད། ཀྲུང་གོ་ལྕགས་ལམ་པུའི་པུའུ་ཀྲང་ཟུར་པ་ལིའུ་ཀྲི་ཅུན་གྱིས་འགན་དབང་སྤྱད་དེ་ཚོང་པ་ཏིང་ཧྲུའུ་མེའོ་ལ་ལྕགས་ལམ་འཛུགས་སྐྲུན་དང་སྒྲིག་ཆས་ཉོ་སྒྲུབ་ཀྱི་གན་རྒྱ་གནང་བ་དང་ཏིང་ཙེ་ཅུན་གྱིས་དངུལ་བཏང་ནས་ལིའུ་ཆབ་སྲིད་དང་ཚོང་ལས་འབྲེལ་བའི་དྲ་བ་སྲུང་སྐྱོང་གནང་བ་རེད། དཔོན་རིགས་ཀྱིས་ཞིབ་བཤེར་ཆོག་མཆན་དང་།ལྟ་སྐུལ་དོ་དམ།ཞིབ་བཤེར།དཔྱ་ཁྲལ་བསྡུ་བ་བཅས་ཀྱི་གོ་སྐབས་དང་བསྟུན་ནས་ལྐོག་རྔན་སློང་ལེན་གྱི་རུལ་སུངས་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ཐོན་གྱི་ཡོད་པ་དང་།ཧ་ལམ་ཉིན་ལྟར་ཚགས་པར་འདོན་གྱི་ཡོད།
སྲིད་གཞུང་གི་དཔོན་རིགས་ཀྱིས་སྒེར་གྱི་ཁེ་ཕན་ཆེ་ཤོས་གཉེར་བའི་གནས་ཚུལ་འོགཚོང་ར་དང་སྲིད་གཞུང་གི་དབྱེ་མཚམས་ལ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་སྐབས།གནའ་བོའི་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་དབྱེ་ཞིབ་སྒྲོམ་གཞི་དེ་སྤྱད་ན་འཚམ་པོ་མེད་པས།པུའུ་ཁན་ནན(1986ལོའི་ནོར་པེར་དཔལ་འབྱོར་རིག་པའི་བྱ་དགའ་ཐོབ་མཁན་)དང་ཐུའུ་ལུའོ་ཁེ་དང་ཨོར་སེན་སོགས་ཀྱིས་འཕེལ་རྒྱས་བཏང་བའི“སྤྱི་པའི་གདམ་ག”གཞུང་ལུགས་དེ་ནི《རང་མོས་གདམ་ག》ཞེས་པའི་དཔེ་དེབ་དེའི་གཞི་རྩའི་ཐབས་ཤེས་ཤིག་ཡིན། སྤྱི་པའི་གདམ་གའི་གྲུབ་མཐའ་ནི་སྲིད་ཚོང་པའི་ཁེ་ཕན་གྱིས་རྐྱེན་པས་སྲིད་གཞུང་ལ་ཁས་མི་ལེན་པ་མི་བྱེད་པར་སྲིད་གཞུང་གི་ལྟ་སྐུལ་དང་ཚོད་འཛིན་ནན་བཤད་བྱེད་ཀྱི་ཡོད།སྤྱི་དམངས་དང་སྨྱན་སྦྱོར་གྱི་ལྟ་སྐུལ་ནུས་ལྡན་འོག་ལམ་ལུགས་ཀྱི་ཚོད་འཛིན་ནུས་ལྡན་ཁོ་ནའི་འོག་སྲིད་གཞུང་གི་དཔོན་རིགས་ཀྱིས་གཞི་ནས་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་བསམ་འདུན་ལྟར་སྲིད་ཇུས་བཟོ་བ་དང་ལག་བསྟར་བྱེད་སྲིད།
ལྟ་སྐུལ་དང་ཚོད་འཛིན་བྱས་པ་དེས་དཔོན་རིགས་དང་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་དམིགས་ཚད་གཅིག་མཐུན་ཡོང་རྒྱུར་འགན་ལེན་བྱས་ཀྱང་སྲིད་གཞུང་གི་ལས་ཕྱོད་དེ་སྔར་བཞིན་ཁྲོམ་རའི་ཐོག་གི་རང་འགུལ་ཉོ་ཚོང་ལས་དམའ་བ་ཡོད།དེའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་དཔོན་རིགས་ལ་ལྕག་སྐུལ་ཐེབས་མེད་ལ་སྤྱི་དམངས་ཀྱིས་མངགས་བཅོལ་བྱས་པའི་ལས་དོན་ཡག་པོ་བསྒྲུབ་རྒྱུའི་ཆ་འཕྲིན་ཡང་མེད་པའི་རྐྱེན་གྱིས་རེད། དཔོན་རིགས་མ་ལག་གི་ཁྱད་ཆོས་ནི་“བྱས་རྗེས་འཇོག་པར་མི་བརྩོན་ནའང་སྐྱོན་མི་ཡོང་བར་བརྩོན་”ཞེས་པ་དེ་ཡིན་ཞིང་།བྱ་བ་ཁ་ཤས་བསྒྲུབས་པ་འགྲིག་འདུག་སྙམ་ན་མང་ཚོགས་ཀྱིས་དེ་ལྟར་བྱས་ཆོག་སྙམ་སྟེ་བྱ་དགའ་གང་ཡང་སྤྲོད་མི་དགོས་པ་དང་། ནོར་འཁྲུལ་བཟོས་ན་སྤྱི་པའི་གླེང་ཕྱོགས་ཀྱི་ཉམས་ཉེན་ཐོན་སྲིད་པ་མ་ཟད།དཔོན་གྲོགས་ལ་གོ་གནས་སྤར་བའི་འགྲན་རྩོད་ཁྲོད་དུ་ཕན་མེད་ཀྱི་གནས་སུ་ལུས་སྲིད། ཕན་ཆ་ཐོབ་པ་དང་ཉེན་ཁའི་ཆ་མི་སྙོམས་པ་དེས་དཔོན་ངན་མ་ལག་གི་སྲིད་འཛིན་ལས་ཆོད་ཆུང་བ་ཐག་གཅོད་ཀྱི་ཡོད།གནས་ལུགས་གཅིག་མཚུངས་ལ་གཞིགས་ན།དཔོན་ངན་མ་ལག་གི་དོ་དམ་འོག་གི་རྒྱལ་ཁབ་ལ་དབང་བའི་ཁེ་ལས་ལ་ཡང་གཉེར་སྐྱོང་གི་ལས་ཆོད་ཆེན་པོ་ཡོང་མི་སྲིད། སྐུལ་སློང་ཕུད།ཆ་འཕྲིན་ནི་གནད་དོན་གཞན་ཞིག་རེད།དཔོན་པོ་ལ་འདང་ངེས་ཀྱི་ཆ་འཕྲིན་མེད། ཁོར་ཡུག་སྦགས་བཙོག་ནི་དཔེ་མཚོན་གྱི“ཕྱིའི་ནུས་པ”ཞིག་ཡིན་ཞིང་།ཁེ་ལས་ཀྱིས་སྦགས་བཙོག་ཕྱིར་འབུད་བྱེད་པ་དང་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་བདེ་ཐང་ཇེ་སྡུག་ཏུ་འགྲོ་གི་ཡོད་མོད།འོན་ཀྱང་ཁེ་ལས་ཀྱིས་དེའི་ཐད་མ་གནས་སྤྲོད་དགོས་དོན་མེད་པར་བརྟེན་ཚད་ལས་བརྒལ་བའི་ཐོན་སྐྱེད་དང་ཚད་བརྒལ་སྦགས་བཙོག་ཐོན་པར་བརྟེན་ཁྲོམ་རས་ཁེ་ལས་ཀྱི“ཐོན་སྐྱེད”ལེགས་ཤོས་སུ་འགྱུར་རྒྱུར་ཁྲིད་སྟོན་བྱེད་མི་ཐུབ་པས་ཁྲོམ་རའི་ནུས་པ་ཤོར་ཡོད་པ་རེད། དེའི་ཐད་ཁའེ་ཨེན་སིའི་རིང་ལུགས་པས་ཨ་རིའི་སྲིད་གཞུང་ལ་ཐབས་ཤེས་བཏོན་ནས་བཙོག་འབུད་ཉུང་གཏོང་ཁེ་ལས་ལ་ནོར་སྲིད་ཀྱི་ཁ་གསབ་སྤྲོད་ཀྱི་ཡོད། ཁ་གསབ་དངུལ་གྲངས་དེ་བཙོག་འབུད་ཉུང་གཏོང་གི་མ་གནས་དང་གཅིག་མཚུངས་ཡིན་དགོས་མོད།འོན་ཀྱང་སྲིད་གཞུང་ལ་ཁེ་ལས་ཀྱི་མ་གནས་ཆ་འཕྲིན་མེད་པས་ཁེ་ལས་ཀྱིས་རང་ཞུ་ཁོ་ན་བྱེད་དགོས། དེའི་མཇུག་འབྲས་ནི་ཁེ་ལས་ཀྱིས་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་ཚགས་པར་མཐོ་གྲས་རྫུས་མ་ཡིན་པ་ཤེས་ཐུབ། ཕྱིས་སུ་ཨ་རིའི་ཁོར་ཡུག་སྤྱི་ཁྱབ་ཧྲུའུ་ཡིས་བྱེད་ཐབས་གཞན་ཞིག་སྤྱད་དེ་ཁེ་ལས་ལ་ཚོང་རའི་ཐོག་“སྦགས་བཙོག་གི་བཅད་གྲངས”ཉོ་འཚོང་བྱེད་དུ་བཅུག་པ་དང་།ཉོ་འཚོང་གི་རིན་གོང་ཐོག་ནས་མངོན་པར།སྙིགས་འཕྲིའི་མ་གནས་དངོས་ནི་ཁེ་ལས་ལ་གྲངས་འབོར་གྱི་བཅུ་ཆ་གཅིག་ལས་འབུལ་རྒྱུ་མེད། ཀློག་པ་པོས་སྲིད་གཞུང་གིས་བཙོག་འབུད་ཉུང་གཏོང་གི་མ་གནས་རྫུན་ཞུ་བྱེད་མཁན་ཁེ་ལས་ལ་ཞིབ་བཤེར་ཐག་གཅོད་མི་ཐུབ་པའི་རྒྱུ་མཚན་གང་ཡིན་ནམ། སྲིད་གཞུང་གིས་དེ་ལྟར་བྱས་ཆོག་མོད།འོན་ཀྱང་ལྟ་སྐུལ་ཞིབ་བཤེར་ཡང་མ་གནས་ཡོད་ཅིང་།མ་གནས་མཐོ་བ་དང་ཐ་ན་འཁུར་ཐབས་བྲལ་བའི་གནས་སུ་གྱར་སྲིད།འོན་ཀྱང་ཚོང་རར་ནུས་པ་ཐོན་པའི་རྒྱུ་མཚན་ནི་མཐར་གཏུགས་ནས་བཤད་ན་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཚོང་རའི་ཐོག་མ་གནས་དེ་བས་དམའ་བའི་ཐོག་ནས་ཆ་འཕྲིན་དེ་བས་གནད་ལ་འཁེལ་བ་ཞིག་ལེན་ཐུབ་པས་རེད།
ཤུགས་ཆེན་པོ་ལྡན་པའི་སྲིད་གཞུང་དར་རྒྱས་བྱུང་བ་དེས་ཚོང་རའི་ནུས་པ་ཉམས་པའི་གནད་དོན་ཐག་གཅོད་མི་ཐུབ་པ་མ་ཟད།མི་སྒེར་གྱི་རང་དབང་ལ་ཚོད་འཛིན་ཡང་ཐེབས་ཡོད་པས།དཔལ་འབྱོར་འཕར་སྣོན་ཡོང་བའི་སྒུལ་བྱེད་འཕྲུལ་འཁོར་ཆེ་ཤོས་ཏེ་མི་སྒེར་གྱི་བསམ་པའི་བཀོད་ཤུགས་དང་གསར་གཏོད་ཀྱི་རང་བཞིན་ཉམས་སུ་འཇུག་གི་ཡོད། སྲིད་གཞུང་གིས་མ་གཞི་དམངས་ཁྲོད་དུ་སྤྱོད་འཐུས་པའི་ཐོན་ཁུངས་བཟུང་ནས་མི་སྒེར་གྱིས་འདོན་སྤེལ་བྱེད་པའི་བར་སྟོང་ཆུང་དུ་བཏང་ཡོད། སྲིད་གཞུང་གིས་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་ལྕག་སྐུལ་ལམ་སྲོལ་ལ་ཐེ་ཇུས་བྱས་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་འཕེལ་མེད་རང་སོར་གནས་པ་དང་ཁེ་ལས་དང་མི་སྒེར་རིམ་བཞིན་ཉམས་ཞན་དུ་སོང་ཡོད། སྲིད་གཞུང་གིས་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་པའི་འོག་ཏུ་གནས་པའི་ཁེ་ལས་ཀྱི་གསར་གཏོད་ཀྱི་སྒུལ་ཤུགས་ཤོར་ཏེ།ཐོན་ཁུངས་དེ་གཏམ་བཤད་དང་ལྐོག་རྔན་སྤྲོད་པའི་སྲིད་གཞུང་ལ་སྤྱད་དེ།འགྲན་རྩོད་ཕྱིར་འབུད་བྱེད་པའི་སྲིད་འཛིན་སྲུང་སྐྱོང་སྲིད་ཇུས་མུ་མཐུད་ལོངས་སྤྱོད་བྱེད་བདེ་ཡོང་བ་དང་། མི་སྒེར་གྱིས་སྲིད་གཞུང་གི་ཕན་བདེའི་འགྲོ་སོང་ལ་བརྟེན་གྱི་ཡོད་པ་ལས་སློབ་སྦྱོང་དང་ཧུར་བརྩོན་ཆེན་པོས་ལས་ཀ་བྱེད་ཀྱི་མེད། 《རང་མོས་བསལ་འདེམས》ཞེས་པའི་དེབ་དེའི་ནང་དམག་འཁྲུག་རྗེས་ཀྱི་དབྱིན་ཇི་ཉམས་རྒུད་དུ་སོང་བ་དང་ད་ཆ་ཡོ་རོབ་ཀྱི་བུ་ལོན་ཉམས་ཉེན་དང་རི་པིན་གྱི་དཔལ་འབྱོར་མུ་མཐུད་ཉམས་རྒུད་དུ་སོང་བ་དེ་ནི་སྲིད་གཞུང་གི་འགན་ནུས་ཆེ་རུ་ཕྱིན་པ་དང་དམངས་ཁྲོད་ཀྱི་གསར་གཏོད་ནུས་པ་ཉམས་རྒུད་དུ་སོང་བ་ལས་བྱུང་བའི་མཇུག་འབྲས་ངན་པ་ཞིག་མ་རེད་དམ།
མི་སྒེར་གྱི་གསར་གཏོད་མེད་ན་དཔལ་འབྱོར་དང་རིག་གནས་ཀྱི་དར་རྒྱས་མེད་པ་དང་།གློག་སྒྲོན་དང་།རླངས་འཁོར།སྒུལ་བདེའི་འཕྲིན་གཏོང་།རི་མོ་དང་སྙན་ངགམཉམ་སྒྲོག་རོལ་མོ།བསམ་བློ་རང་མོས་ངང་རྒྱུག་པ་དང་འཆར་སྣང་རང་མོས་ངང་མཐོར་གཏོང་བྱེད་པའི་སྙིང་བཅུད་གཅིག་ཀྱང་མེད་པ།མི་སྒེར་གྱི་རང་མོས་ཕུགས་འདུན་དང་རང་མོས་ངང་འདོན་སྤེལ་བྱས་པ་ལས་བྱུང་བ་གཅིག་ཀྱང་མེད་པ་བཅས་རེད། ཨའེ་ཏི་ཧྲེང་དང་།ཧྥུ་ཐེ།ཆའོ་པུའུ་སི།ཀྲང་ཏ་ཆན།ཀོ་ཏེ།པེ་ཏོ་ཧྥུན་བཅས་ཀྱིས་རང་མོས་ཀྱིས་གསར་རྩོམ་བྱེད་པའི་ཁོར་ཡུག་ཁྲོད་དུ་ཁོང་ཚོས་སྐྱེས་ཐོབ་ཀྱི་ཤེས་རབ་སྤྱོད་ཐུབ་ཅིང་།ང་ཚོར་མཚན་ཉིད་རིག་པ་དང་།ཚན་རིགསྒྱུ་རྩལ།རྒྱུ་ནོར་བཅས་བཞག་ཡོད་པས།ང་ཚོས་ཤེས་རིག་གི་སྙིང་པོ་ཞེས་འབོད་ཀྱི་ཡོད། སྔ་སྲོལ་དམ་བཟུང་གི་དཔོན་ངན་མ་ལག་གིས་རང་དབང་ལ་མཁོ་བའི་ཞི་བདེ་དང་སྒྲིག་ལམ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་ཐུབ་ཅིང་།རང་དབང་གི་མི་ཚུལ་ལྡན་ཞིག་བྱེད་ཐུབ་མོད།འོན་ཀྱང་རང་དབང་གི་གསར་གཏོད་ནུས་ཤུགས་ཀྱི་ཚབ་བྱེད་གཏན་ནས་བྱེད་མི་སྲིད།
ཧྥུ་ལི་ཏེ་མན་བཟའ་ཟླ་གཉིས་ཀྱིས་གསོན་ཉམས་ལྡན་པའི་གྱོད་དཔེ་དྲངས་ཏེ།རང་མོས་གདམ་ག་དང་རང་མོས་ཉོ་ཚོང་གཉིས་སྲིད་གཞུང་ལས་སྤྱི་དམངས་ཀྱི་ཕན་བདེ་སྔར་ལས་ལེགས་སུ་གཏོང་ཐུབ་པ་གསལ་བཤད་བྱས་པས།ཡ་ཏང་·སི་སྨི་ཡི་ལྟ་ཚུལ་ཟབ་མོ་ར་སྤྲོད་བྱས་ཡོད་དེ།མི་སྒེར་གྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་དོན་གཉེར་བྱེད་པ་དང་།སྤྱི་ཚོགས་ལ་རྐང་བཙུགས་ནས་བྱས་པ་ལས་དེ་བས་ཕན་ནུས་ལྡན་པའི་སྒོ་ནས་སྤྱི་ཚོགས་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ལ་སྐུལ་འདེད་གཏོང་ཐུབ་པ།ང་ཚོས་ནན་པོ་དེ་ཙམ་མ་བཤད་པའི་སྐད་ཆ་ལྟར་བཤད་ན།རང་ཉིད་ཀྱི་ཁེ་ཕན་ནི་རྐང་བཙུགས་ནས་ཁོ་ལ་ཕན་པ་བསྐྲུན་པ་ཞིག་ཡིན་པས།འདི་ནི་《རང་མོས་ཀྱིས་བདམས་པ》ཞེས་པའི་ལྟེ་བའི་བསམ་བློ་ཞིག་རེད། ཡིན་ནའང་གལ་ཏེ་དེའི་ཐོག་ནས་སྡོམ་ཚིག་ཅིག་ཐོབ་པ་སྟེ།རང་དབང་ནི་མི་སྒེར་གྱི་དམིགས་ཡུལ་མངོན་འགྱུར་བྱེད་པའི་བྱ་ཐབས་ཤིག་ཡིན་ན།རྩོམ་པ་པོ་དེ་གཉིས་ཀྱི་བསམ་བློར་གོ་བ་ལོག་ལེན་བྱས་པ་རེད། དེབ་འདིའི་གླེང་གཞི་གཙོ་བོའི་ནང་རྩོམ་པ་པོས་ཨ་མེ་རི་ཁའི་《རང་བཙན་བསྒྲགས་གཏམ་》གྱི་ནང་དུ་དེབ་འདིའི་ནང་གི་བསམ་བློ་ལྟེ་བ་གཞན་ཞིག་བསྟན་ཡོད།“མིའི་མི་ཚེ་ནི་འདྲ་མཉམ་ཡིན།འཇིག་རྟེན་བྱེད་པོས་ཁོ་ཚོར་བཙན་འཕྲོག་བྱེད་ཐབས་བྲལ་བའི་དབང་ཆ་འགའ་ཞིག་སྤྲད་ཡོད།དེའི་ནང་ཚེ་སྲོག་གི་དབང་ཆ་དང་།རང་དབང་གི་དབང་ཆ།བདེ་སྐྱིད་བརྩོན་ལེན་བྱེད་པའི་དབང་ཆ་བཅས་ཚུད་ཡོད།” གལ་ཏེ་མི་ཞིག་གིས་རང་དབང་དང་བདེ་སྐྱིད་བརྩོན་ལེན་བྱེད་ན།མི་སུ་ཞིག་གིས་ཀྱང་མིང་གང་ཞིག་དང་བྱེད་ཐབས་གང་རུང་ཞིག་ལ་བརྟེན་ནས་ཁོ་ལ་དེ་འདྲ་བྱེད་དུ་བཅུག་མི་ཆོགརང་དབང་ནི་ཁོ་པའི་མི་ཚེའི་དམིགས་ཡུལ་ཡིན།
རང་དབང་འཛུགས་རྒྱུ་དམིགས་ཡུལ་དུ་འཛིན་པར་དོན་སྙིང་གལ་ཆེན་ལྡན་ཡོད་ཅིང་།དམིགས་ཡུལ་འདི་དང་རྒྱབ་འགལ་དུ་གྱུར་པའི་བྱེད་ཐབས་ཡོད་ཚད་ལ་ལུགས་མཐུན་གྱི་རང་བཞིན་མེད་པ་དང་།ལྷག་པར་དུ་ངོས་འཛིན་རྒྱུ་མེད་པའི་ཐུན་མོང་གི་ཁེ་ཕན་ལ་ཁ་གཡར་ནས་མི་སྒེར་གྱི་རང་དབང་ལ་བཙན་གནོན་དང་བློས་གཏོང་བའི་བྱེད་ཐབས་དེ་དག དེང་རབས་ཀྱི་མི་ཚེ་དང་རང་དབང་ཞེས་པ་དེ་ནི་མ་བཤད་རང་གསལ་ཞིག་དང་རིགས་པས་བསྒྲུབ་མི་དགོས་པ་ཞིག་ཡིན་པས།ཐ་ན་དབང་ཆ་གཅིག་སྡུད་སྲིད་དབང་སྒེར་གཅོད་བྱེད་མཁན་གྱིས་ཀྱང་དོན་དེ་ཁས་མ་བླངས་ཀ་མེད་རེད།མ་མཐར་ཡང་མངོན་གསལ་གྱི་ཡུལ་དུས་སུའང་མི་སྒེར་གྱི་རང་དབང་ལ་བརྩི་འཇོག་བྱེད་པ་དེ་མཚོན་དགོས།ཕོ་བྲང་མདུན་དུ་ཞབས་འདེགས་ཞུ་མཁན་སློབ་གྲྭ་ཆེ་བའི་སྐྱེས་བུ་ཚོས་ལྟག་སྒོ་ནས་སྒེར་གྱི་རང་དབང་ལ་ངོ་རྒོལ་བྱེད་པའི་སྨན་རྫས་སྐྱེལ་ཐབས་ཁོ་ན་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པ་རེད། སྨན་འཐུང་འདོད་མཁན་གྱིས་མི་མི་ཉུང་བ་ཞིག་ལ་ལྟ་ཞིབ་ཞིབ་མོ་བྱས་ནའང་།མང་ཆེ་བ་ནི་ཡིད་ཆེས་མེད་པ་དང་།ཡང་ན་རང་གིས་རང་ལ་མཐོང་ཆུང་བྱས་ནས་ཕོ་བྲང་ནང་དུ་འཛུལ་བར་ཕྲག་དོག་བྱེད་ཀྱི་ཡོད་པས།རྒྱལ་པོའི་རྟ་གཡར་ནས་མགོ་ཐོག་ཏུ་རང་མོས་ངང་འཕུར་སྐྱོད་བྱེད་པའི་རིགས་གཅིག་པའི་ས་ནས་གཏོར་བ་རེད།
མི་སྒེར་གྱི་རང་དབང་ནི་བལྟོས་མེད་མིན་པས།ཚོད་འཛིན་བྱས་ཆོག་མོད།འོན་ཀྱང་ངེས་པར་དུ་རང་མོས་ཡིན་དགོས་པའམ།ཡང་ན་རང་དབང་ནི་ནང་བཤུག་གཏོང་རྒྱུ་ལས་བཙན་འཕྲོག་བྱེད་མི་རུང་བ་སྨོས་མེད་རེད། མི་རྣམས་ཀྱིས་གཅིག་བྱས་ན་རང་ཉིད་དབང་པོ་སྐྱོན་ཅན་དུ་གྱུར་ནས་ཕོ་བྲང་ནང་དུ་ཞུགས་པའི་བྲན་གཡོག་གིས་རང་གི་རང་དབང་ནང་བཤུག་བཏང་བ་མ་རེད་དམ། རང་མོས་མི་དང་ཕོ་བྲང་ནང་གི་བྲན་གཡོག་བར་གྱི་རྩ་བའི་ཁྱད་པར་ནི་སྔ་མ་དེས་རང་དབང་སྔར་ལས་ཆེ་བ་འཐོབ་ཆེད་རང་ཉིད་ལ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པའི་རང་དབང་ཡོད་པ་དང་།ཕྱི་མ་དེས་རང་ཉིད་བྲན་དུ་བཀོལ་བར་བརྟེན་ནས་མི་གཞན་བྲན་དུ་བཀོལ་བའི་དབང་ཆ་བརྗེས་ཡོད་པ་དེ་རེད། རང་གིས་རང་ལ་ཚོད་འཛིན་བྱེད་པའི་བྱེད་སྟངས་ནི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་སྒྲིག་སྲོལ་གཏན་འབེབས་བྱ་རྒྱུ་དེ་ཡིན་ཞིང་།བཅའ་ཁྲིམས་ཀྱིས་བལྟས་ཚོད་ཀྱིས་རང་ཉིད་ཀྱི་བྱ་སྤྱོད་ཀྱི་རང་དབང་ལ་ཚོད་འཛིན་བྱས་ཡོད་མོད།འོན་ཀྱང་བཅའ་ཁྲིམས་མེད་ན་ཞི་བདེའི་སྒྲིག་ལམ་ཡང་མེད་པས།དྲག་ཤུགས་ལ་བརྟེན་ནས་ཁྲིམས་མེད་ལུགས་མེད་དང་ཤ་གཟན་ཞན་ཟ་གི་འཇིག་རྟེན་དུ་མི་སྒེར་ལ་རང་དབང་ཟེར་བ་ག་ལ་ཡོད། བཅའ་ཁྲིམས་ནི་འདྲ་མཉམ་གྱི་རང་དབང་པའི་བར་དུ་གྲུབ་པའི་རྩེད་མོའི་སྒྲིག་སྲོལ་ཞིག་ཡིན་པས།བཅའ་ཁྲིམས་ལ་བརྩི་བཀུར་བྱེད་པ་ནི་རང་དབང་དོར་བ་ཞིག་མིན།རྒྱུ་མཚན་ནི་བཅའ་ཁྲིམས་ནི་ཁོ་ཚོ་རང་ཉིད་ཀྱིས་གཏན་འབེབས་བྱས་པ་ཡིན་པས་སོ།། ཞི་བདེའི་སྒྲིག་ལམ་སྲུང་སྐྱོང་བྱེད་ཆེད།རང་དབང་མི་ལ་མཁོ་བ་མ་ཟད་སྲིད་གཞུང་གི་དབང་གྲགས་ལ་བརྩི་སྲུང་ཡང་ཞུ་དགོས། རང་དབང་འཛིན་མཁན་གྱིས་སྲིད་གཞུང་བདམས་ནས་སྲིད་གཞུང་གིས་བཙན་ཤེད་རང་བཞིན་གྱི་བྱེད་ཐབས་སྤྱོད་དུ་འཇུག་པ་དང་དུས་མཚུངས་སུ།བཙན་ཤེད་རང་བཞིན་གྱི་བྱེད་ཐབས་སྤྱོད་ཁོངས་དང་སྤྱོད་རིམ་ཚོད་འཛིན་ནན་པོ་བྱེད་དགོས།སྲིད་གཞུང་ནི་བཅའ་ཁྲིམས་དང་འདྲ་བར་རང་དབང་འགན་སྲུང་བྱེད་པའི་ལག་ཆ་ལྟ་བུ་རེད། དེང་རབས་ཀྱི་མིའི་ཐད་ལ་རང་དབང་གལ་ཆེ་ཤོས་ནི་བཅའ་ཁྲིམས་གཏན་འབེབས་དང་སྲིད་གཞུང་འདེམ་པའི་རང་དབང་དེ་རེད།རང་དབང་དེའི་དབང་གིས་ཁོ་ཚོས་དཔལ་འབྱོར་དང་།སྤྱི་ཚོགས།རིག་གནས།བསམ་བློ་སོགས་ཀྱི་ཐད་ཀྱི་རང་དབང་རྒྱ་ཁྱབ་ཏུ་ལོངས་སྤྱོད་བྱེད་ཐུབ་པ་བྱུང་བ་རེད།
ཏག་ཏག་དོན་སྙིང་དེའི་ཐོག་ནས་བཤད་ན།ང་ཚོས་རང་དབང་ནི་དམིགས་ཡུལ་ཡིན་ལ་བྱེད་ཐབས་ཀྱང་ཡིན་ཞེས་བཤད་པ་ཡིན།